Azido saliziliko-en iturria ikusi

{{konposatu kimiko infotaula}}
'''Azido salizilikoa''' [[Konposatu aromatiko|konposatu organiko aromatikoa]] da, C<sub>7</sub>H<sub>6</sub>O<sub>3</sub> formula duena [[azido karboxiliko|azido karboxilikoen]] familiakoa. Solido zuri gisa agertzen da, baina kolorea galduz joaten da [[argi]]aren eraginez. Disolbagarria da [[eter]]retan, [[azetona]]tan, [[alkohol]]etan eta [[bentzeno]]tan, baina nekez uretan. Sukoia da<ref>{{erreferentzia|izenburua=Azido saliziliko|argitaletxea=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/azido%20saliziliko}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Olivier|abizena=Boullard|izenburua=Salicylic Acid|argitaletxea=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA|orrialdeak=a23_477|hizkuntza=en|abizena2=Leblanc|abizena3=Besson|izena2=Henri|izena3=Bernard|data=2000-06-15|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/14356007.a23_477|aldizkaria=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|editore-abizena=Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. KGaA|isbn=978-3-527-30673-2|doi=10.1002/14356007.a23_477|sartze-data=2022-12-19}}</ref>. 

Izena [[latin]]ezko {{lang|la|''salix''}}, [[sahats]], hitzari sor dio [[Zuhaitz|arbola]] horren azaletik eta [[Hosto|hostoetarik]] erauzi izan baita aintzinatetik.

Bestetik, [[fitohormona]] bat da.

== Sintesia ==
Azido salizilikoa [[Sodio fenolato|sodio fenolatotik]] abiatuz prestatzen da bi urratsetan. Aurrenekoan, presio eta tenperatura handitan, 100 atm eta 115 C hurrenez hurren, [[Karbono dioxido|karbono(IV) oxidoz]] tratatzen da. Sortzen den ''sodio salizilatoa'' [[Azido sulfuriko|azido sulfurikoz]] tratatzen da azido lortzeko.
 [[Fitxategi:Salicylic-Acid_General_Synthesis_V.2.svg|542x542px]]
[[Azido azetilsaliziliko|Azido azetilsalizilikoaren]] [[Hidrolisi|hidrolisiaz]] ere erdietsi daiteke.

== Erabilera ==
Azido salizilikoa aintzinatik erabii izan da [[Sendagai|botika]] gisa. Egun azaleko gaixotasunak tratatzeko usatzen da, hala nola, [[Psoriasi|psoriasia]], [[Garatxo|garatxoak]], [[Akne|aknea]], [[ezkabia]] eta [[Iktiosi|Iktiosia]]<ref>{{Erreferentzia|izena=World Health|abizena=Organization|izenburua=WHO Model Formulary 2008.|argitaletxea=World Health Organization|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/609852935|isbn=978-92-4-068424-9|pmc=609852935|sartze-data=2022-12-19}}</ref>

Industrian gehienbat azido azetilsalizilikoa sintetizatzeko erabiltzen da.

<chem>C7H6O3 + (CH3CO)2O -> C9H8O4</chem>

[[Bakterizida]], [[Elikagaien kontserbazio|kontsebatzaile]] eta [[antiseptiko]] gisa ere baliatzen da azido saliziliikoa<ref>{{erreferentzia|izena=Richard P.|abizena=Greene,  Stanley A. &  Pohanish|urtea=2007|izenburua=Sittig's Handbook of Pesticides and Agricultural Chemicals|ISBN=978-0-8155-1903-4}}</ref>

== Erreferentziak ==
{{erreferentzia zerrenda}}

== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}

{{Antzinako anestesia}}
{{Kimika zirriborroa}}

[[Kategoria:Antiseptikoak]]
[[Kategoria:Fenolak]]
[[Kategoria:Hidroxiazidoak]]
[[Kategoria:Munduko Osasun Erakundearen funtsezko sendagaiak]]
[[Kategoria:Antiinflamatorioak]]