Dentsitate (fisika)-en iturria ikusi

{{HezkuntzaPrograma|Fisika eta Kimika}}
{{beste erabilpenak|Fisikako neurriari|Demografiako neurria|Biztanle dentsitatea}}{{Magnitude infotaula}}
[[Fisika]]<nowiki/>n eta [[Kimika]]<nowiki/>n, '''dentsitatea''' deritzo [[Bolumen (espazioa)|bolumen]] jakin batean dagoen [[masa]]ren kantitateari dagokion magnitudeari. Zehatzago izendaturik, "'''''masa-dentsitatea'''''" edo "'''''dentsitate masikoa'''''" terminoak ere erabiltzen dira preseski, zein magnituderen dentsitatea den adierazteko; izan ere, masa magnitudearekin erabiltzeaz gain, "dentsitate" izena elkartutik agertzen da hainbat magnitude fisikorekin, hala nola "''energia-dentsitatea''", "''korronte-dentsitatea''"... terminoetan. Dena den, artikulu hau masa-dentsitateari buruzkoa da, eta hemendik aurrera '''''dentsitate''''' hitz hutsaz aipatuko da, bestelako magnituderen izenik erantsi gabe.

Dentsitate hitza latinezko ''densĭtas, -ātis'' hitzetik dator, eta greziar alfabetoko <math>\rho</math> letrarekin sinbolizatzen da ("''rho''" deitzen da). Magnitude eratorria da, <math>\text {M L}^{-3}</math> dimentsioa duena, eta [[Nazioarteko Unitate Sistema|nazioarteko SI sistema]]<nowiki/>n dagokion unitatea <math>\text {kg m}^{-3}</math> edo <math>\text {kg/m}{^3}</math> da. Ur puruaren dentsitatea <math>\rho_{\text {ura}} = 1000 \text { kg m}{^{-3}}</math> da <math>\text {4 } ^\circ \text {C} </math>-ko tenperaturan.<ref>{{erreferentzia|izena=https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/ur|abizena=|urtea=|izenburua=Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklpedikoa|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu}}</ref>
== Dentsitate kontzeptuari buruzko historia laburra ==
[[Fitxategi:Archimede bain.jpg|thumb|Arkimedes bainua hartzen, eskuin behealdean Hieron-en koroa dagoela, XVI. mendeko ilustrazio batean. |alt=|180x180px]]
Kondaira zahar batek kontatzen duenez, [[Sirakusa]]<nowiki/>ko [[Hieron II.a Sirakusakoa|Hieron II]].ak (K.a. 308–K.a. 215) susmoa zeukan bitxigile batek [[urre]]a lapurtu ote zion [[koroa]] bat fabrikatzean. Nahiz eta koroak urretan emandako pisu berbera zeukan, erregeak uste izan zuen urre guztia ez zegoela koroan, baizik eta urrearen parte bat beste metal batez ordezkatua izan zela, [[zilar]]ra<nowiki/>z edo. Hortaz, bere garaiko jakintsu handienetakoa zen [[Arkimedes]]<nowiki/>i (K.a. 287–K.a. 212) eskatu zion arazoa argitzea.
[[Fitxategi:Archimedes water balance.gif|thumb|Koroa eta urrea uretan murgiltzean, urreak bere aldera desorekatu omen zuen balantza.]]
Elezaharrak dioenez, bainu bat hartzen ari zelarik, jarritako problema horri buruzko hausnarketan ziharduela, Arkimedes konturatu zen, uretara sartzean bainuontziko uraren gainazala igo egiten zela, bere gorputzak uretan betetzen zuen bolumenaren kausaz. Sakonago pentsatuz, eta ideia bera koroaren bolumenari aplikatuz, ondorioztatu zuen ezen, gorputza zenbat eta astunago izan, hainbat eta bolumen txikiagoa betetzen zuela. Berak bazekien urrea beste metal guztiak baino askoz astunagoa zela, eta beste edozein metalek bolumen handiago behar zuela urrearen pisu bera izateko. Kontakizunak dioenez, aurkikuntza hori egitean hain pozik jarri zen ezen biluzik eta korrika irten zela bainuontzitik kalera «''[[Eureka]]! Eureka!''» oihukatuz (grezieraz ''Εύρηκα'' hitzak «aurkitu dut» esan nahi zuen).

Gaur egun, hizkuntza askotan erabiltzen da hitz hori, aurkikuntza-uneko pozkaria adierazteko. Hortik hasi omen zen dentsitate kontzeptua zehazten. Baina, izatez, istorio hori gertatu baino bi mende geroago agertu zen lehen aldiz testu idatzi batean, Marko [[Vitrubio]]<nowiki/>k idatzitako ''De Architectura''<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=https://es.wikipedia.org/wiki/De_architectura|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es}}</ref> liburuan, preseski; horregatik, jakintsu askok zalantzan jartzen dute kontakizun horren egiazkotasuna.<ref>{{Cite aldizkari|hizkuntza=en|izenburua=The First Eureka Moment|urtea=2004|abizena=305|izena=Science|orrialdeak=|orrialdea=1219|argitaletxea=|ISBN=Vol. 305, Issue 5688, pp. 1219
DOI: 10.1126/science.305.5688.1219e}}</ref>

Istorio beraren beste bertsio batek dioenez, Arkimedesek goranzko bultzada bat sentitu omen zuen uretan sartzean, eta pentsatu zuen uretan sarturiko edozein gorputzek goranzko bultzada hori jasotzen zuela, baita erabat murgildurik ez zeudenak ere; hortik, gorputz arinak flotatzea, baina gorputz astunak hondoratzea. Eta horregatik, zenbat eta dentsoagoak izan, bultzada txikiagoa jasotzea pisu berean, alboko animazioko irudian ikus daitekeenez. Bertsio horretatik abiaturik sortu zen gaur egun [[Arkimedesen printzipioa]] izenaz ezagutzen duguna.

== Mota desberdinetako dentsitateak ==
[[Fitxategi:Artsy density column.png|thumb|370x370px|Likido nahastezinen zutabea, dentsitatearen arabera]]Masa-dentsitatearen definizio orokorrean oinarriturik, praktikan hortik eratorritako beste "dentsitate" batzuk definitu ohi dira.

=== Dentsitate absolutua ===
Definizioz, substantzia jakin baten '''''masa-dentsitatea''''' edo '''''dentsitate absolutua''''' deritzo substantzia horren masaren eta bolumenaren arteko zatidurari. Gorputzak [[homogeneoa]]k direnean, balio hori gorputz osoari eta beraren parte guztiei dagokie. Baina gorputz fisikoek substantzia desberdinez osaturik egon daitezkeenez —[[heterogeneo]]ak direnean—, parte batetik bestera dentsitate desberdinak izan ditzakete. Horregatik, gorputzen ez-homogeneotasun hori kontuan harturik, ''batez besteko dentsitatea'' (edo dentsitate "globala") eta ''puntuko dentsitatea'' edo "''dentsitate puntuala''" definitzen dira.

==== Batez besteko dentsitatea ====
Definizioz, edozein formako eta substantziako gorputz baten '''''batez besteko dentsitate absolutua''''' gorputzaren masaren eta bolumenaren arteko erlazioa da:<math display="block">\rho = \frac {m}{V}.</math>Gorputza ''homogeneoa'' dela esaten da, puntu guztietan material berbera badu; horrek esan nahi du, bere puntu guztietan dentsitate berbera duela. Baina gerta daiteke gorputza homogeneoa ez izatea, hau da, materiala berbera ez izatea puntu guztietan, eta ezta dentsitatea ere; orduan gorputza ''ez-homogeneoa'' edo ''heterogeneoa'' dela esaten da.
==== Dentsitate puntuala ====
Gorputz ez-homogeneoetako puntu desberdinetan dentsitate desberdinak daudenez, puntu bakoitzaren inguruko dentsitateaz hitz egiten da: '''''dentsitate puntuala''''' da hori (puntu bakoitzaren inguru hurbileko dentsitatea, alegia). Bistan denez, batez besteko dentsitatea eta dentsitate puntuala desberdinak izango dira, oro har, gorputz ez-homogeneoetan. Puntu jakin baten inguruko <math>\Delta V</math> bolumen txikia kontuan hartuz, eta bolumen horri dagokion masa <math>\Delta m</math> izanik, honelaxe definitzen da limite modura <math>\boldsymbol r</math> puntu jakinaren dentsitate puntuala, <math>\rho (\boldsymbol r)</math> :<math display="block">\rho (\boldsymbol r)=\lim_{\Delta V \to 0} \frac {\Delta m}{\Delta V}= \frac {\text {d}m}{\text {d}V}</math>[[Homogeneo|Material homogeneo]]<nowiki/>en kasuan, puntu guztietako dentsitate puntuala eta gorputz osoaren batez besteko dentsitatea elkarren berdinak dira. Hortaz, material homogeneo bakoitzak bere dentsitatea du, beste materialetatik desberdina dena. Adibide modura, berunezko objektu bat kortxozko (artelazkizko) beste objektu bat baino dentsoagoa da —dentsitate handiagoa du—, tamainaren menpekotasunik gabe.
=== Dentsitate erlatiboa ===

Definizioz, substantzia homogeneo baten [[dentsitate erlatibo]]a (<math>\rho_\text {r}</math> sinboloaz adierazi ohi da) ere dentsitate absolutuaren eta eta uraren dentsitate absolutuaren arteko zatidura da:<math display="block">\rho _{\text {r}} = \frac {\rho}{\rho}_\text {ura}.</math>Gorago aipatu den bezala, [[sistema metriko hamartar]]rean, [[ur]]a<nowiki/>ren dentsitate absolutua <math>1000 \text { kg/m}^{3}</math> da, edo gauza bera dena, <math>1 \text { kg/L}</math>, neurketa egitean [[presio]]a eta [[tenperatura]] honako hauek izanik hurrenez hurren: <math>1 \text{ atm}</math> eta <math>4 \text { }^\circ \text {C}</math>. Definizioaren ondorioz, baldintza horietan uraren dentsitate erlatiboa <math>1</math> da, dimentsiorik gabea, ura hartzen baita substantzia guztientzako erreferentziatzat. Alegia, dentsitate erlatiboa '''magnitude adimentsionala''' da, bi dentsitate absoluturen arteko zatidura baita. Praktikan, likido eta solidoen kasuan erabiltzen da uraren dentsitatea erreferentziatzat hartzen duen definizio hori.

Gasen kasuan, dentsitate absolutuak askoz txikiagoak direnez, ohitura dago erreferentziatzat airearen dentsitatea hartzeko, Aireak <math>1 \text { atm}</math>-ko presioan eta <math>0 \text { }^\circ \text {C}</math>-ko tenperaturan daukan dentsitate absolutuak <math>\text {1,292 kg/m}^3</math> balio du.

== Masa-dentsitatearen neurketa ==
[[Fitxategi:Densimetro o galattometro con custodia (serie di 2) - Musei del cibo - Parmigiano - 108.tif|thumb|Likidoen dentsitatea neurtzeko dentsimetro arrunta.]]Dentsitatea lortzeko hainbat modu daude. Objektu zurrunen kasuan, zeinetan dentsitatea urarena baino handiagoa den, lehenik balantza batean neurtzen da masa, eta ondoren, bolumena lortzen da. Bolumena kalkulatzeko, objektua uretan sartzean desplazatutako uraren kantitatea neurtzen da; dena den, objektuaren forma geometrikoa ezaguna bada, bolumenaren kalkulua modu zuzenean egin daiteke formula geometrikoa erabiliz. Bukatzeko, masaren eta bolumenaren arteko zatidura kalkulatzen da, eta horixe da dentsitate absolutuaren balioa.
=== Dentsimetroa ===
Likidoen dentsitatea praktikan neurtzeko, ''[[dentsimetro]]'' izeneko tresna erabil daiteke. Dentsimetroa bi aldetatik itxita dagoen hodi bat da, mutur batean pisu astuna duena, likidoan murgiltzean zutik geratzen dena flotatzen, erabat hondoratu gabe; hodiaren beste aldea kalibratuta dago, noraino murgiltzen den neurtu ahal izateko. Kalibrazioari esker, dentsimetroa sartzean zuzenean neurtzen da likidoaren dentsitatea. Horretarako, likidoak <math>20 \text { }^\circ \text {C}</math>-ko tenperatura izan behar du, eta dentsimetroak geldi egon behar du irakurketa egiten den bitartean.

== Dentsitatearen unitateak ==
Dentsitatea adierazteko gehien erabiltzen diren unitateak honakoak dira:

* [[SI sistema]]<nowiki/>ko unitatea <math>\text {kg/m}^3</math> da, eta “kilogramo zati metro kubiko” edo "kilogramo metro kubiko bakoitzeko" irakurtzen da.

* Zenbait arlotan <math>\text {g/cm}^3</math> unitatea erabiltzen da ("gramo zati zentimetro kubiko")

* Likidoekin ohikoa da <math>\text {kg/L}</math> unitatea ("kilogramo litroko" irakurtzen da), edo, gauza bera dena, <math>\text {kg/dm}^3</math>. Uraren dentsitatea <math>1 \text { kg/L}</math> denez, baliokidetza dago: <math display="block">1 \text { kg/L} = 1 \text { kg/dm}^3 = 1000 \text { g/dm}^3  = 1 \text { g/mL}.</math>

* Likido biologikoen kasuan masa-dentsitatea <math>\text {g/L}</math> (alegia, <math>\text {g/dm}^3</math>) unitatetan adierazi ohi da ("gramo litroko" irakurtzen da).
* Gasen kasuan ere, "gramo litroko" unitatea erabiltzen da gehienetan, gas idealen konstante unibertsalaren unitatetan, <math>R = \text {0,082 } \frac {\text {atm L}} {\text {mol K}} </math> , ageri den litro unitatearekin batera joateko.

== Dentsitatearen aldaketa tenperatura eta presioaren funtzioan ==
Masa-dentsitateak tenperaturaren funtzioan duen aldaketa [[bero-dilatazio]]a<nowiki/>ren koefizientearen ([https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/zabalkuntza-koefiziente zabalkuntza-koefizientearen)] bidez deskribatzen da solido eta likidoen kasuan.

=== Ur puruaren dentsitatea ===
[[Fitxategi:Iceberg.jpg|thumb|[[Iceberg]] baten fotomuntaia, ur likidoan flotatzen, izotzaren dentsitatea ur likidoarena baino txikiagoa baita.]]
Ur puruaren portaerak berezitasun bat ageri du. Normalean, solido eta likidoen masa-dentsitatea txikiagotuz doa tenperatura igo ahala, baina uraren kasuan, ur likidoaren dentsitate maximoa (presio atmosferiko normalean) <math>\text{4 }^\circ \text {C}</math> balioko tenperaturan gertatzen da; zehazki, tenperatura horretan <math>\rho_\text {ura} = 1000 \text { kg/m}^3 </math> da. Bestela esanda, <math>\text{0} \div \text {4 }^\circ \text {C}</math> tenperatura-bitartean, tenperatura igotzean, dentsitatea handiagotu egiten da. Hain zuzen, <math>\text{0 }^\circ \text {C}</math>-an, ura fase likidoan dagoela, beraren dentsitateak <math>\text {999,82 kg/m}^3</math> balio du; gainera, tenperatura horretan ura fase solidoan izotz bihurturik egonik, ''[[izotz]]a''ren dentsitatea <math>\rho_\text {izotza} = 917,00 \text { kg/m}^3 </math> da. Arrazoi horrengatik, izotza flotatzen geratzen da urazalean, iceberg-en kasuan bezala.<ref>{{erreferentzia|izena=http://dpto.educacion.navarra.es/planlectura/materialesdidacticos_files/Fisica%20y%20Quimica-Agua%20del%20fondo.pdf|abizena=|urtea=|izenburua=¿Por qué el agua del fondo de los lagos y ríos no se congela?|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=es}}</ref> Bestalde, grafikoan ikus daitekeenez, dentsitatearen kurbak forma parabolikoa du, gutxi gorabehera.
[[Fitxategi:Uraren dentsitatearen grafikoa..png|erdian|thumb|750x750px|Ur puruaren masa-dentsitatearen balioa tenperaturaren funtzioan, eta balio horiei dagokien grafiko lineala.|alt=]]
=== Gasen lege orokorra ===
[[Gas ideal]]<nowiki/>en lege orokorrak <math>P</math> ''[[presio]]'', <math>T</math> ''[[tenperatura]]'' eta <math>V</math> ''bolumen'' aldagaien arteko erlazio matematikoa adierazten du:

<math display="block">PV = nRT,</math>

non <math>n</math> molen kopurua den eta <math>R</math> gasen konstantea (<math>R = \text {8,314 J K}^{-1} \text {mol}^{-1}</math>). Gasaren masa konstantea deean, legearen arabera, <math>1</math> eta <math>2</math> egoeretan hiru aldagai horiek izan dituzten balioen artean erlazio hau betetzen da:<math display="block">\frac{P_1V_1}{T_1}=\frac{P_2V_2}{T_2} = \text {kte}.</math>Zer esanik ez, bi egoeretako presioa berbera den kasuan (<math>P_1 = P_2</math>), bolumena eta tenperatura elkarren proportzionalak izango dira:

<math display="block">\frac{V_1}{T_1}=\frac{V_2}{T_2} = \text {kte}.</math>

Baina dentsitatea <math>V = m/ \rho</math> denez, horrek esan nahi du dentsitatea eta tenperatura ''alderantziz proportzionalak'' direla:
<br /><math display="block">\rho_1 T_1 = \rho_ 2 T_2 = \text {kte.}</math><br />
==== Airearen dentsitatea ====
Airea gasa izanik, oso kontuan eduki behar da, beraz, presioak masa-dentsitatean daukan eragina. Baina presio konstantepean agerikoa izango da alderantzizko proportzionaltasun hori. Aire lehorraren kasuan, ondoko taula eta grafikoa presio atmosferiko normalean, <math>p_0= \text {1 013,25 hPa}</math>, harturiko neurriei dagozkie. Datu esperimentalak nahiko ondo hurbiltzen dira gas idealen eredu teorikora, dentsitatearen eta tenperaturaren arteko alderantzizko proportzionaltasuna erakutsiz, gutxi gorabehera. <br />[[Fitxategi:Air density vs temperature.svg|thumb|400x400px|Aire lehorraren dentsitatea tenperaturaren funtzioan.|alt=|ezkerrera]]
{| class="wikitable"
! colspan="4" |Aire lehorraren masa-dentsitatea tenperaturaren funtzioan
<math>p_0= \text {1 013,25 hPa}</math> '''<abbr>presiopean</abbr>'''
|-
!<math>t</math> tenperatura

(<math>^{\circ} \text {C}</math>)
!<math>\rho</math> dentsitatea 

<math>\text {kg/m}^3</math>
!<math>t</math> tenperatura

(<math>^{\circ} \text {C}</math>)
!<math>\rho</math> dentsitatea 

<math>\text {kg/m}^3</math>
|-
|−10
|1,341
|  +40
|1,127
|-
|−5
|1,316
|  +45
|1,110
|-
|0
|1,292
|  +50
|1,092
|-
|  +5
|1,269
|  +55
|1,076
|-
|  +10
|1,247
|  +60
|1,060
|-
|  +15
|1,225
|  +65
|1,044
|-
|  +20
|1,204
|  +70
|1,029
|-
|  +25
|1,184
|  +75
|1,014
|-
|  +30
|1,164
|  +80
|1,000
|-
|  +35
|1,146
|  +85
|
|}

== Hainbat substantziaren masa-dentsitatea ==
<center><table border=1>
<tr><td>'''Substantzia'''</td><td>    '''Dentsitatea'''
<math>\text {kg/m}^3</math>  
</td></tr>
<tr><td>[[Olio]]a</td><td><center>920</center></td></tr>
<tr><td>[[Altzairu]]a</td><td><center>7850</center></td></tr>
<tr><td>[[Ur]]a</td><td><center>1000</center></td></tr>
<tr><td>[[Itsasoko ur]]a</td><td><center>1027</center></td></tr>
<tr><td>[[Aire]]a</td><td><center>1.3</center></td></tr>
<tr><td>[[Alkohol]]a</td><td><center>780</center></td></tr>
<tr><td>[[Aluminio]]a</td><td><center>2700</center></td></tr>
<tr><td>[[Karbono]]a</td><td><center>2260</center></td></tr>
<tr><td>[[Kautxu]]a</td><td><center>950</center></td></tr>
<tr><td>[[Giza anatomia|Giza gorputza]]</td><td><center>950</center></td></tr>
<tr><td>[[Diamante]]a</td><td><center>3515</center></td></tr>
<tr><td>[[Gasolina]]</td><td><center>680</center></td></tr>
<tr><td>[[Izotz]]a</td><td><center>920</center></td></tr>
<tr><td>[[Burdina]]</td><td><center>7800</center></td></tr>
<tr><td>[[Hormigoi]]a</td><td><center>2400</center></td></tr>
<tr><td>[[Zur]]a</td><td><center>900</center></td></tr>
<tr><td>[[Merkurio (elementua)|Merkurioa]]</td><td><center>13600</center></td></tr>
<tr><td>[[Urre]]a</td><td><center>19600</center></td></tr>
<tr><td>[[Pomez harri]]a</td><td><center>700</center></td></tr>
<tr><td>[[Zilar]]ra</td><td><center>10500</center></td></tr>
<tr><td>[[Platino]]a</td><td><center>21400</center></td></tr>
<tr><td>[[Berun]]a</td><td><center>11300</center></td></tr>
<tr><td>[[Poliuretano]]a</td><td><center>40</center></td></tr>
<tr><td>[[Odol]]a</td><td><center>1480 - 1600</center></td></tr>
<tr><td>[[Lurra]] (Planeta)</td><td><center>5515</center></td></tr>
<tr><td>[[Beira]]</td><td><center>2500</center></td></tr>
</table>
</center>

== Elementu kimikoen dentsitatea ==
Ondoko [[taula periodikoa]]<nowiki/>n, elementu kimikoek laborategiko baldintzetan duten dentsitatea dago adierazita, <math>\text{g cm}^{-3}</math>unitatetan emana. Izatez, osmioak eta iridioak dentsitatea handiagoa daukaten elementuen dentsitatea teorikoa da, zeren elementu erradioaktibo superastunak oso kantitate txikietan sortzen baitira edo bizkorregi desintegratzen baitira neurketa egin ahal izateko.
{| class="wikitable"
|'''H''' 
| colspan="17" |
|'''He'''
|-
|'''Li'''

0,534
|'''Be'''

1,848
| colspan="11" |
|'''B'''

2,34
|'''C'''

2
|'''N'''
|'''O'''
|'''F'''
|'''Ne'''
|-
|'''Na'''

0,971
|'''Mg'''

1,738
| colspan="11" |
|'''Al'''

2,6989
|'''Si'''

2,33
|'''P'''

1,82
|'''S'''

2,07
|'''Cl'''
|'''Ar'''
|-
|'''K'''

0,89
|'''Ca'''

1,54
|
|'''Sc'''

2,989
|'''Ti'''

4,51
|'''V'''

6
|'''Cr'''

7,15
|'''Mn'''

7,3
|'''Fe'''

7,874
|'''Co'''

8,9
|'''Ni'''

8,902
|'''Cu'''

8,96
|'''Zn'''

7,134
|'''Ga'''

5,904
|'''Ge'''

5,323
|'''As'''

5,72
|'''Se'''

4,79
|'''Br'''

3,12
|'''Kr'''
|-
|'''Rb'''

1,532
|'''Sr'''

2,64
|
|'''Y'''

4,469
|'''Zr'''

6,52
|'''Nb'''

8,57
|'''Mo'''

10,22
|'''Tc'''

11,5
|'''Ru'''

12,1
|'''Rh'''

12,41
|'''Pd'''

12,02
|'''Ag'''

10,5
|'''Cd'''

8,69
|'''In'''

7,31
|'''Sn'''

7,29
|'''Sb'''

6,68
|'''Te'''

6,23
|'''I'''

4,93
|'''Xe'''
|-
|'''Cs'''

1,87
|'''Ba'''

3,62
|*
|'''Lu'''

9,841
|'''Hf'''

13,31
|'''Ta'''

16,4
|'''W'''

19,3
|'''Re'''

20,8
|'''Os'''

22,587
|'''Ir'''

22,562
|'''Pt'''

21,45
|'''Au'''

19,3
|'''Hg'''

13,546
|'''Tl'''

11,85
|'''Pb'''

11,35
|'''Bi'''

9,79
|'''Po'''

9,2
|'''At'''
|'''Rn'''
|-
|'''Fr'''

1,87
|'''Ra'''

5
|**
|'''Lr'''
|'''Rf'''

23,2
|'''Db'''

29,3
|'''Sg'''

35
|'''Bh'''

37,1
|'''Hs'''

40,7
|'''Mt'''

37,4
|'''Ds'''

34,8
|'''Rg'''

28,7
|'''Cn'''
|'''Nh'''
|'''Fl'''
|'''Mc'''
|'''Lv'''
|'''Ts'''
|'''Og'''
|-
| colspan="2" |
|↓
| colspan="16" |
|-
| colspan="2" |
|*
|'''La'''

6,145
|'''Ce'''

6,77
|'''Pr'''

6,773
|'''Nd'''

7,008
|'''Pm'''

7,264
|'''Sm'''

7,52
|'''Eu'''

5,244
|'''Gd'''

7,901
|'''Tb'''

8,23
|'''Dy'''

8,551
|'''Ho'''

8,795
|'''Er'''

9,066
|'''Tm'''

9,321
|'''Yb'''

6,9
|
|
|-
| colspan="2" |
|**
|'''Ac'''

10,07
|'''Th'''

11,72
|'''Pa'''

15,37
|'''U'''

19,1
|'''Np'''

20,25
|'''Pu'''

19,816
|'''Am'''

12
|'''Cm'''

13,51
|'''Bk'''

13,25
|'''Cf'''

15,1
|'''Es'''

8,84
|'''Fm'''
|'''Md'''
|'''No'''
|
|
|}
Bestalde, hauxe da elementuen masa-dentsitatea euren [https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/fusio-puntu fusio-puntua]n eta <math>\text {g cm}^{-3}</math>unitatean emana:
{| class="wikitable"
|'''H'''

0,071
| colspan="17" |
|'''He'''
|-
|'''Li'''

0,512
|'''Be'''

1,69
| colspan="11" |
|'''B'''

2,08
|'''C'''
|'''N'''
|'''O'''
|'''F'''
|'''Ne'''
|-
|'''Na'''

0,927
|'''Mg'''

1,584
| colspan="11" |
|'''Al'''

2,375
|'''Si'''

2,57
|'''P'''
|'''S'''

1,819
|'''Cl'''
|'''Ar'''
|-
|'''K'''

0,828
|'''Ca'''

1,378
|
|'''Sc'''

2,8
|'''Ti'''

4,11
|'''V'''

5,5
|'''Cr'''

6,3
|'''Mn'''

5,95
|'''Fe'''

6,98
|'''Co'''

7,75
|'''Ni'''

7,81
|'''Cu'''

8,02
|'''Zn'''

6,57
|'''Ga'''

6,08
|'''Ge'''

5,6
|'''As'''

5,22
|'''Se'''

3,99
|'''Br'''
|'''Kr'''
|-
|'''Rb'''

1,46
|'''Sr'''

6,98
|
|'''Y'''

4,24
|'''Zr'''

5,8
|'''Nb'''
|'''Mo'''

9,33
|'''Tc'''
|'''Ru'''

10,65
|'''Rh'''

10,7
|'''Pd'''

10,38
|'''Ag'''

9,32
|'''Cd'''

7,996
|'''In'''

7,02
|'''Sn'''

6,99
|'''Sb'''

6,53
|'''Te'''

5,7
|'''I'''
|'''Xe'''
|-
|'''Cs'''

1,843
|'''Ba'''

3,338
|*
|'''Lu'''

9,3
|'''Hf'''
|'''Ta'''

15
|'''W'''

17,6
|'''Re'''

18,9
|'''Os'''

20
|'''Ir'''

19
|'''Pt'''

19,77
|'''Au'''

17,31
|'''Hg'''
|'''Tl'''

11,22
|'''Pb'''

10,66
|'''Bi'''

10,05
|'''Po'''
|'''At'''
|'''Rn'''
|-
|'''Fr'''
|'''Ra'''
|**
|'''Lr'''
|'''Rf'''
|'''Db'''
|'''Sg'''
|'''Bh'''
|'''Hs'''
|'''Mt'''
|'''Ds'''
|'''Rg'''
|'''Cn'''
|'''Nh'''
|'''Fl'''
|'''Mc'''
|'''Lv'''
|'''Ts'''
|'''Og'''
|-
| colspan="2" |
|↓
| colspan="16" |
|-
| colspan="2" |
|*
|'''La'''

5,94
|'''Ce'''

6,55
|'''Pr'''

6,5
|'''Nd'''

6,89
|'''Pm'''
|'''Sm'''

7,16
|'''Eu'''

5,13
|'''Gd'''

7,4
|'''Tb'''

7,65
|'''Dy'''

8,37
|'''Ho'''

8,34
|'''Er'''

8,86
|'''Tm'''

8,56
|'''Yb'''

6,21
|
|
|-
| colspan="2" |
|**
|'''Ac'''
|'''Th'''
|'''Pa'''
|'''U'''

17,3
|'''Np'''
|'''Pu'''

16,63
|'''Am'''
|'''Cm'''
|'''Bk'''
|'''Cf'''
|'''Es'''
|'''Fm'''
|'''Md'''
|'''No'''
|
|
|}

== Beste magnitude fisiko batzuen dentsitateak ==
Hasierako aurkezpenean aipatu denez, Fisikako hainbat arlotan erabiltzen da “''dentsitate''” kontzeptua. Horrelakoak ondoko taula eskematikoan adierazi dira, magnitude fisiko horien dentsitateak zer esan nahi duten azalduz.
{| class="wikitable"
|'''Magnitude fisiko bati'''
'''dagokion dentsitatea'''
|'''Dentsitatearen'''
'''esanahia'''
|'''SI sistemako'''
'''unitatea'''
|-
|[[fluxu magnetikoaren dentsitate]]a
|azalera-unitateko indukzio magnetikoa
|<math>\text {kg s}^{-2} \text {A}^{-1}</math>
|-
|energia-dentsitatea
|bolumen-unitateko [[energia]]
|<math>\text {J m}^{-3}</math>
|-
|[[Bero|bero-fluxua]]<nowiki/>ren dentsitatea
|azalera-unitateko [[potentzia]] termikoa
|<math>\text {W m}^{-2}</math>
|-
|[[karga elektriko]]a<nowiki/>ren dentsitatea
|bolumen-unitateko karga elektrikoa
|<math>\text {C m}^{-3} </math>
|-
|[[korronte elektriko]]a<nowiki/>ren dentsitatea
|azalera-unitateko korronte elektrikoa
|<math>\text {A m}^{-2}</math>
|-
|dentsitate optikoa
|distantzia-unitateko argiaren [[Xurgapen (argipena)|absortzioa]]
|<math>\text {m}^{-1}</math>
|-
|dentsitatea [[mekanika kuantiko]]a<nowiki/>n
|partikula aurkitzeko [[probabilitate]]a
|<math>\text {m}^{-3}</math>
|}

== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda}}

== Bibliografia ==
* Etxebarria Bilbao, J.R. (arg.) ''Fisika orokorra (2. argitalpena)'', UEU, (2003) [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Berezi%3ABookSources/9788484380450|9788484380450]]. <small>Noiz kontsultatua: 2018-12-07</small>
* M. Fishbane, Paul (2008) ''Fisika zientzialari eta ingeniarientzat. 1. bolumena, (1.etik-21.era Gaiak)'' Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea [[International Standard Book Number|ISBN]] [[Berezi%3ABookSources/9788490820308|9788490820308]] [[PubMed Central|PMC]]932800438.
* Marcelo Alonso, Edward J. Finn (1976). ''Física''. Fondo Educativo Interamericano. <small>{{ISBN|84-03-20234-2}}</small>

== Ikus gainera ==
* [[masa]]
* [[Bolumen (espazioa)|bolumena]]
* [[Arkimedesen printzipioa]]
* [[pisu]]a
* [[aire]]a
* [[pisu espezifiko]]a
* bolumen espezifikoa
* [[gas]]a

<br />{{autoritate kontrola}}

[[Kategoria:Magnitude fisikoak]]
[[Kategoria:Dentsitatea]]