Fitol-en iturria ikusi

{{konposatu kimiko infotaula}}
'''Fitola''' [[E bitamina]]<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Synthesis of Vitamin E|orrialdeak=155–202|hizkuntza=en|data=2007-01-01|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0083672907760077|aldizkaria=Vitamins & Hormones|zenbakia=76|issn=0083-6729|doi=10.1016/S0083-6729(07)76007-7|sartze-data=2018-12-29}}</ref> eta [[K bitamina]]<ref>{{Erreferentzia|izena=Alison M. Daines,  Richard J. Payne,  Mark E. Humphries and   Andrew D.|abizena=Abell|izenburua=The Synthesis of Naturally Occurring Vitamin K and Vitamin K Analogues|hizkuntza=en|data=2003-10-31|url=http://www.eurekaselect.com/63603/article|aldizkaria=Current Organic Chemistry|alea=16|zenbakia=7|sartze-data=2018-12-29}}</ref> sintetizatzeko erabiltzen den molekula bitartekaria da. [[Landare]] [[berde]]en [[klorofila]]n ere agertzen da, [[ester]] bihurtuta. Mutur batean daukan hidroxilo taldeari esker [[molekula anfipatiko]]a da.

== Egitura kimikoa ==
Fitola [[zikliko]]a ez den [[diterpeno]]a da, [[alkohol]] sail bat duena (<chem>C20H39OH</chem>). 4 talde [[isopreno]] polimerizatu ditu eta itxura aldetik [[olio]] koloregabe bat da.

== Erabilerak ==
Biosferan dagoen isoprenoide azikliko ugariena denez, ingurune urtarretan traza biogeokimikoak aztertzeko erabiltzen da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Phytol degradation products as biogeochemical tracers in aquatic environments|orrialdeak=1–35|hizkuntza=en|data=2003-01-01|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0146638002001857|aldizkaria=Organic Geochemistry|alea=1|zenbakia=34|issn=0146-6380|doi=10.1016/S0146-6380(02)00185-7|sartze-data=2018-12-29}}</ref>.

Ekoizpen industriala ere garrantzitsua da eta [[lurrin]], [[kosmetiko]], [[txanpu]], [[xaboi]] eta [[detergente]]en osagaia izan ohi da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Fragrance material review on phytol|orrialdeak=S59–S63|hizkuntza=en|data=2010-01-01|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0278691509005286|aldizkaria=Food and Chemical Toxicology|zenbakia=48|issn=0278-6915|doi=10.1016/j.fct.2009.11.012|sartze-data=2018-12-29}}</ref>.

== Refsum gaixotasuna ==
Fitola oxidatzerakoan azido fitanikoa eratzen da, hau hausnarkarien hesteetan gertatzen da eta azido fitanikoa beren koipetan gordeta gelditzen da<ref>{{Erreferentzia|izena=R. J. A.|abizena=Wanders|izenburua=Phytanic acid: production from phytol, its breakdown and role in human disease|orrialdeak=1752|hizkuntza=en|abizena2=Brink|izena2=D. M. van den|data=2006-08-01|url=https://link.springer.com/article/10.1007/s00018-005-5463-y|aldizkaria=Cellular and Molecular Life Sciences|alea=15|zenbakia=63|issn=1420-9071|doi=10.1007/s00018-005-5463-y|sartze-data=2018-12-29}}</ref>. Gizakiak jan eta kopuru handitan gorputzean pilatzen bada Refsum gaixotasuna sor daiteke. Gaixotasun honen sintomak polineuropatia periferikoa, zerebeloaren [[ataxia]], [[retinosi pigmentarioa]], [[anosmia]] eta gorraizea dira<ref>{{Erreferentzia|izena=A. S.|abizena=Wierzbicki|izenburua=Peroxisomal disorders affecting phytanic acid α-oxidation: a review|orrialdeak=881–886|hizkuntza=en|data=2007-11-01|url=http://www.biochemsoctrans.org/content/35/5/881|aldizkaria=Biochemical Society Transactions|alea=5|zenbakia=35|issn=1470-8752|pmid=17956237|doi=10.1042/BST0350881|sartze-data=2018-12-29}}</ref>.

== Erreferentziak ==
{{lur | data=2016-06-03}}
{{erreferentzia_zerrenda|2}}

== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}

{{Lipidoak}}

[[Kategoria:Diterpenoak]]
[[Kategoria:Alkohol primarioak]]
[[Kategoria:Alkenoaren deribatuak]]