Hexosa-en iturria ikusi

'''Hexosa''' sei [[karbono]] atomodun [[monosakarido]] bat da, <chem>C6H12O6</chem> formula duena. Hexosak beren talde funtzionalaren arabera sailkatzen dira: aldohexosek karbonodun katearen 1. posizioan [[aldehido]] talde bat dute eta zetohexosek aldiz 2. posizioan [[zetona]] talde bat.

== Aldohexosak ==
Aldohexosek lau [[zentru kiral]] dituztenez, 16 [[estereoisomeria|estereoisomero]] posible dituzte (2<sup>4</sup>). D edo L konfigurazioa 5. posizioko [[hidroxilo]] taldearen orientazioaren araberakoa da, eta ez bere aktibitate optikoaren norantzaren araberakoa. Honakoak dira zortzi D-aldohexosak:

   CH=O           CH=O          CH=O            CH=O
    |              |             |               |
   HC-OH        HO-CH           HC-OH         HO-CH
    |              |             |               |
   HC-OH          HC-OH       HO-CH           HO-CH
    |              |             |               |
   HC-OH          HC-OH         HC-OH           HC-OH
    |              |             |               |
   HC-OH          HC-OH         HC-OH           HC-OH
    |              |             |               |
    CH<sub>2</sub>OH          CH<sub>2</sub>OH         CH<sub>2</sub>OH           CH<sub>2</sub>OH 
  <small>D</small>-[[Alosa (monosakaridoa)|Alosa]]       <small>D</small>-[[Altrosa]]     <small>D</small>-[[Glukosa]]       <small>D</small>-[[Manosa]]

    CH=O         CH=O            CH=O            CH=O
    |            |               |               |
   HC-OH      HO-CH             HC-OH         HO-CH
    |            |               |               |
   HC-OH        HC-OH         HO-CH           HO-CH
    |            |               |               |
 HO-CH        HO-CH           HO-CH           HO-CH
    |            |               |               |
   HC-OH        HC-OH           HC-OH           HC-OH
    |            |               |               |
    CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH           CH<sub>2</sub>OH           CH<sub>2</sub>OH 
  <small>D</small>-[[Gulosa]]     <small>D</small>-[[Idosa]]         <small>D</small>-[[Galaktosa]]     <small>D</small>-[[Talosa]]


D isomero guzti hauetatik denak agertzen dira naturan, altrosa ezik. L-altrosa berriz ''Butyrivibrio fibrisolvens'' [[bakterio]]an aurkitu ahal izan da.

1926tik jakina da sei karbonodun aldosek hemiazetal ziklikoak osatzen dituztela.

== Zetohexosak ==
[[Fitxategi:Fructose.svg|240px|thumb|''Fruktosaren egitura'']]Zetohexosek hiru zentru kiral dituztenez, zortzi estereoisomero posible dituzte (2<sup>3</sup>). Hauetatik oraingoz lau D isomeroak bakarrik aurkitu dira naturan:

 CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH         CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH 
   |            |             |            |
   C=O          C=O           C=O          C=O
   |            |             |            |
  HC-OH      HO-CH           HC-OH      HO-CH
   |            |             |            |
  HC-OH        HC-OH       HO-CH        HO-CH
   |            |             |            |
  HC-OH        HC-OH         HC-OH        HC-OH
   |            |             |            |
   CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH         CH<sub>2</sub>OH        CH<sub>2</sub>OH 
 <small>D</small>-[[psikosa]]    <small>D</small>-[[fruktosa]]    <small>D</small>-[[sorbosa]]    <small>D</small>-[[tagatosa]]

Legamiek, naturalki sortutako hexosak bakarrik probestu ditzakete [[hartzidura]]z.

== Ikus, gainera ==
* [[Monosakarido]]ak

== Kanpo estekak ==
{{autoritate kontrola}}

{{Karbono hidratoak}}

[[Kategoria:Hexosak]]