Nazioarteko Unitate Sistema-en iturria ikusi

{{Wikipedia1000}}
[[Fitxategi:Metrication by year map.svg|thumb|440x440px|Mapak kolorez bistaratzen du, lurraldez lurralde, Si sistema zein urtetan onartu zuten: beltzez markatutako estatuetan ez da oraindik ofizialki onartu.]]
'''Nazioarteko Unitate Sistema''', laburturik '''SI sistema''' izenaz ezagutzen dena, munduan zehar gehien erabiltzen den unitate-sistema da. Are gehiago, ia munduko lurralde guztietan ofizialki onartuta dago, [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan (AEB)]], [[Liberia]]<nowiki/>n eta [[Myanmar|Birmania]]<nowiki/>n izan ezik.

Hizkuntza guztietan '''SI''' sigla edo laburdura erabiltzen da, frantsesezko hasierako «''Système International d’unités''»<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Système_international_d'unités|izenburua=Système International d'unités|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=Wikipédia}}</ref> izenetik sortua. Horregatik, euskaraz ere «'''SI sistema'''» izendapena darabilgu.   

Hasierako ''Metroaren Konbentzio''tik<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Convention_du_Mètre|izenburua=Convention du Mètre|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=Wikipédia}}</ref> abiaturik, azken mendeetan zehar, estatu partaideen ordezkariak hainbat alditan bildu dira ''Pisu eta Neurrien Batzar Orokor''rean,<ref name="#1">{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Conférence_générale_des_poids_et_mesures|izenburua=Conférence générale des poids et mesures|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=Wikipédia}}</ref> sistema horren inguruko erabakiak hartzeko eta arauak finkatzeko. Azken erabakiak eta birdefinizioak 2018ko maiatzean hartu ziren, eta erreforma hori 2019ko maiatzaren 20tik aurrera indarrean dago.

Bestalde, 2009ko ISO 80000-1:2009<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Organisation_internationale_de_normalisation|izenburua=Organisation internationale de normalisation|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=Wikipédia}}</ref> nazioarteko arauak deskribaturik dauzka SI sistemako unitateak, horien multiploak eta bestelako zenbait unitate erabiltzeko gomendioak. Horren arabera, SI sistemako [[zenbaki-sistema]] hamartarra da, hots, unitatetik multiplo eta azpimultiploetara pasatzeko, 10 zenbakiaren [[Berretura-serie|berretura]]<nowiki/>k erabiltzen dira.

== Nazioarteko Unitate Sistemaren historia laburra ==
[[Fitxategi:Bp John Wilkins.jpg|thumb|161x161px|John Wilkins (1614-1672).|alt=|ezkerrera]]
=== Unitate-sistema unibertsalaren lehen zirriborroak ===
Fenomeno fisiko birsorgarrietan oinarrituriko unitate-sistema unibertsal bat ezartzeko lehen saio aipagarria [[Royal Society]] elkarteko [[John Wilkins]] zientzialari ingelesak 1668an egin zuen, ''[[luzera]]'' eta ''[[Bolumen (espazioa)|bolumen]]'' unibertsalak eta ''[[masa]]'' unibertsal bat definituz. Berak aukeraturiko luzera gaur egungo <math>\text {993,7 mm}</math> ingurukoa zen, kontuan izanik ''[[segundo]]'' bateko [[Periodo (argipena)|periodoa]] zeukan pendulu sinplearen luzera.

Bide beretik joanik, 1670. urte inguruan, [[Gabriel Mouton]] frantziarrak bestelako luzera-unitate bat proposatu zuen, [[Lurra]]<nowiki/>ren [[meridiano]]<nowiki/>aren neurria kontuan izanik, eta gainera, multiploak eta azpimultiploak hartzea proposatu zuen, betiere zenbakikuntza-sistema hamartarra erabiliz. Geroago, [[Tito Livio Burattini]] italiarrak «metro» izena —berak «metro cattolico» proposatu zuen, “cattolico” hitzak unibertsal esan nahi baitzuen—. Dena dela, penduluaren bidez definituriko segundoak grabitatearen azelerazioaren menpekotasuna zuen, eta, beraz, unitatea tokiaren araberakoa zen.

=== Frantziako Iraultza eta sistema metrikoaren sorrera ===
[[Fitxategi:Poids et mesures.png|thumb|305x305px|Sei unitate berriren eta aurreko unitateen baliokidetza azaltzen zuen irudia (1800).|alt=]]
[[Frantziako Iraultza]]<nowiki/>ren ondoren, unitate unibertsalak definitu beharrak garrantzi handia izan zuen. Hain zuzen, 1790ean [[Asanblada Nazionala|Asanblada Nazional]] konstituzioegileak erabaki zuen neurketa-sistema egonkor, uniforme eta sinplea sortzea, luzera-unitate modura Burattini-k proposaturikoa harturik. Baina segundoari zegokion penduluaren luzera grabitatearen menpekoa zenez, 1793an erabaki zen unitatea Lurraren meridianoaren bidez definitzea. Luzera hori III. Urteko [[sapadun]]<nowiki/>aren 18an (1795eko apirilaren 7an) zehaztu zen, metroaren luzera hauxe izango zela finkatuz, zehazki:<blockquote>«''polo borealaren eta ekuatorearen arteko meridiano-arkuaren hamar miliorena.''»</blockquote>Horretarako, zazpi urtean zehar, Delambre eta Méchain jakintsuek egin zuten [[Dunkerque]] eta [[Barcelona]] bitarteko distantziaren neurketa.
[[Fitxategi:Carl Friedrich Gauss.jpg|ezkerrera|thumb|180x180px|Carl Friedrich Gauss (1777-1855)]]
Metroarekin batera, azalera-, bolumen- eta masa-unitateak ere definitu ziren, aldi berean multiploak eta azpimultiploak ere zenbakuntza-sistema hamartarrean finkatuz. Horrez gain, dekretu berean [[Konbentzio Nazionala]]<nowiki/>k metroaren eta kilogramoaren txantiloiak prestatzea erabaki zuen, guztientzako eredu modura erabiltzeko, eta jatorrizko txantiloiak Frantziako Artxibategi Nazionalean gorde ziren VII. Urteko [[bihilis]]<nowiki/>eko 4an (1799ko ekainaren 22an), '''''[[sistema metriko hamartarra]]'''''ren ekimen fundatzailean.

=== Sistema metrikoaren bilakaera XIX. mendean zehar ===
Mendearen hasieran, zientzialariak saiatu ziren sistema metrikoa aplikatzen zientzia fisikoen arlo guztietara, eta Lurraren [[eremu magnetikoa]] adierazteko ahaleginean, ''[[zentimetro]]'', ''[[gramo]]'' eta [[Segundo|''segundo'']] unitatetan oinarritu zuten sistema berri bat, zientzialariek «''Gauss-en sistema''» izenaz bataiatu zutena.
[[Fitxategi:James clerk maxwell.jpg|thumb|James Clerk Maxwell (1831-1879)|alt=|188x188px]]
[[Fitxategi:Lord Kelvin photograph.jpg|ezkerrera|thumb|175x175px|William Thomson (Lord Kelvin) (1824-1907)]]
Mendearen bigarren erdian, 1860ko hamarkadatik aurrera, [[James Clerk Maxwell|Maxwell]] eta [[William Thomson|Kelvin]] lanean aritu ziren 1831n sorturiko ''British Association for the Advancement of Science'' (BA sigla modura) oinarrizko unitateez gain unitate eratorriak ere biltzeko, eta horrela, Gaussen bidetik, «''CGS sistema''» osatu zuten 1874an (C, zentimetroa; G, gramoa; S, segundoa). Bide beretik, 1880ko hamarkadan, BA elkarteak eta ''Le Congrès international d’électricité'' batzarrak [[Ohm|''ohm'']], ''[[volt]]'' eta ''[[ampere]]'' unitateak gehitu zituzten.

'''Metroaren konbentzioa'''

Metroaren konbentzioa 1875ean sortu zen [[Paris]]<nowiki/>en, eta sortzearekin batera hiru erakunde antolatu zituen: ''le Bureau international des poids et mesures'' (BIPM)<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Bureau_international_des_poids_et_mesures|izenburua=Bureau International des Poids et Mesures|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=Wkipédia}}</ref> —euskaraz, Pisu eta Neurrien Nazioarteko Bulegoa—, ''le Comité international des poids et mesures'' (CIPM)<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Comité_international_des_poids_et_mesures|izenburua=Comité international des poids et mesures|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=Wikipédia}}</ref> —Pisu eta Neurrien Nazioarteko Komitea— eta ''la Conférence générale des poids et mesures'' (CGPM)<ref name="#1"/> —Pisu eta Neurrien Batzar Orokorra—. Lehen Batzar Orokorra 1889an egin zen, eta bertan berriro ere onartu ziren ''metro'' eta ''kilogramo'' unitateen prototipoak, eta unitate-sistemari «'''MKS sistema'''» izena eman zitzaion, hiru oinarrizko unitateen izenetatik (metroa, kilogramoa eta segundoa).

=== MKS sistemaren eboluzioa XX. mendean ===
Hogeigarren mendean sartuta, 1901ean, Giorgi fisikariak frogatu zuen posiblea zela unitate elektrikoak MKS sistemako unitateekin batera definitzea.  Proposamen hori ''l'Union internationale de physique pure et appliquée''<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Union_internationale_de_physique_pure_et_appliqu%C3%A9e|izenburua=L'Union internationale de physique pure et appliquée|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=}}</ref> (IUPPA) eta ''la Commission électrotechnique internationale''<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Commission_électrotechnique_internationale|izenburua=Commission électrotechnique internationale|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=}}</ref>  nazioarteko erakundeetara eraman zuen, eta azkenean 1946an CIPM erakundeak «'''MKSA sistema'''»  onartu zuen, zeinaren oinarrizko unitateak ''metroa'' (M), ''kilogramoa'' (K), ''segundoa'' (S) eta ''amperea'' (A) ziren. Sistemari jarraipena emanik, 1954an ''kelvin'' eta ''kandela'' unitateak ere gehitu ziren.

Beste bi pauso falta ziren gaur egungo egoerara iristeko. Lehena, 1960an sistema metrikoari izen berria eman zitzaion: «''Système international d'unités''», eta bigarrena, nazioarterako «SI» laburdura hartuz; alegia, '''SI sistema''' izena onartu zen. Sistema osatzeko, 1971n, azken oinarrizko unitatea gehitu zen, ''mol'' izenekoa.

=== SI sistemaren birdefinizioa 2018-2019an ===
Berriki, 2018-2019 urteetan, 2018ko azaroaren 13-16 bitartean [[Versailles]]-en ([[Frantzia]]) eginiko Pisu eta Neurrien Batzar Orokorrean, SI sistemako oinarrizko unitateak birdefinitu ziren '''''zazpi konstante fisikoren''''' bidez, eta oinarrizko unitateen konstante horien balio numeriko zehatza «behin betiko finkatuz». Azpimarratu behar da ezen, birdefinizioan, oinarrizko unitateen balioak aurretik zeukaten balio berbera onartu dela, baina haien definiziorako zazpi konstante unibertsalak hartzen direla soil-soilik. Oinarrizko unitateez gain, unitate eratorriak ere horien arabera defini daitezke. Erreforma hori 2019ko maiatzaren 20an ezarri zen indarrean.

== SI sistemako zazpi oinarrizko magnitudeak eta horiei dagozkien unitateak ==
SI sistemak oinarrizko zazpi magnitude ditu, bakoitza bere unitate estandarrarekin. Zazpi magnitude horiek elkarrekiko independenteak dira, eta bakoitzak bere dimentsioa du. Horiek guztiek beren izena dute —hizkuntzaren arabera izenak zerbait alda daitezke, baina oro har, nazioarteko sustraia dute— eta araututako sinboloa —hizkuntza guztietan berbera—, ondoko taulan erakusten den bezala.

{| class="wikitable"
|-
! Oinarrizko 
magnitudea
!Magnitudearen sinboloa
!Dimentsioaren sinboloa
!SI sistemako 
unitatea
!Unitatearen sinboloa
!Unitatearen definizioa arrunta 
(2011ra arte)
!Unitatearen definizioa zazpi konstante unibertsalen bitartez (2018-19)
|-
|[[Luzera]]
|<math>l,x,r...</math>
|<math>\text {L}</math>
|[[metro]]
|<math>\text {m}</math>
|'''''Metroa''''' da argiak <math>\frac {1}{299.792.458} \text { s}</math>-an hutsean ibilitako bidearen luzera.
|'''''Metroa''''' definiturik geratzen da hutseko argiaren abiaduraren balio numerikoa <math>c = \text {299 792 458 m s}^{-1}</math> izanik, segundoa <math>\Delta \nu_{\text {Cs}}</math> konstante unibertsalaren bitartez definiturik egonik.
|-
|[[Masa]]
|<math>m</math>
|<math>\text {M}</math>
|[[kilogramo]]
|<math>\text {kg}</math>
|'''''Kilogramoa''''' da [[Pisuen eta Neurrien Nazioarteko Bulegoa]]n dago gordeta dagoen '''''kilogramoaren nazioarteko prototipoa'''''ren masa; prototipoa [[platino]] eta [[iridio]]z osatutako metal nahasturaz dago eginda.
|'''''Kilogramoa''''' definiturik geratzen da Planck-en konstantearen balio numerikoa <math>h = \text {6,626 070 15} \times 10^{-34} \text {J s}</math> denean, azken unitate hau <math>\text {kg m}^2 \text { s}^{-1}</math> unitateen baliokidea izanik, eta  metroa eta segundoa <math>c</math> eta <math>\Delta \nu_{\text {Cs}}</math>konstante unibertsalen bidez definiturik daudenean.
|-
|[[Denbora]]
|<math>t</math>
|<math>\text {T}</math>
|[[segundo]]
|<math>\text {s}</math>
|'''''Segundoa''''' da [[zesio]]-133aren oinarrizko egoeraren bi maila hiperfinen arteko trantsizioari dagokion erradiazioaren  <math>\text{9 192 631 770}</math> periodoren iraupena.
|'''''Segundoa''''' definiturik geratzen da zesio-133 atomo ez-perturbatuaren oinarrizko egoeraren    trantsizio hiperfinaren <math>\Delta \nu_{\text {Cs}}</math> maiztasunaren balioa <math>\text {9 192 631 770 Hz}</math>-ren berdina hartuz, <math>\text {1 Hz = 1 s}^{-1}</math> izanik.
|-
|Korronte elktrikoaren intentsitatea
|<math>I, i</math>
|<math>\text {I}</math>
|[[ampere]]
|<math>\text {A}</math>
|'''''Amperea''''' da ezin luzeagoak, zeharkako sekzio hutsalekoak eta [[Huts (fisika)|hutsean]] bata bestetik metro batera paraleloki kokatuta dauden bi [[Eroale elektriko|eroale]] zuzenen artean eroale bi horren artean luzerako metro bakoitzeko 2×10<sup>-7</sup> <math>2\times 10^{-7} \text { N}</math>-ko [[indar]]ra sortzen duen [[Korronte zuzen|korronte jarraitua]].
|'''''Amperea''''' definiturik geratzen da oinarrizko karga elektrikoaren <math>e</math> balio konstantea  

<math>\text {1,602 176 634} \times 10^{-19} \text { C}</math>izanik, non <math>\text {1 C = 1 A s}</math> den, segundoa <math>\Delta \nu_{\text {Cs}}</math> konstantearen bidez definiturik dagoenean.
|-
|Tenperatura termodinamikoa
|<math>T</math>
|<math>\Theta</math>
|[[Kelvin (unitatea)|kelvin]]
|<math>\text {K}</math>
|'''''Kelvina''''' da uraren [[puntu hirukoitz]]aren tenperatura termodinamikoaren <math>\frac {1}{273,16}</math> frakzioa.
|'''''Kelvina''''' definiturik geratzen da Boltzamann-en konstantearen <math>k</math> balioa <math>\text {1,380 649} \times 10^{-23} \text {J K}^{-1}</math> izanik, non <math>\text {1 J K}^{-1} = \text {1 kg m}^{2} \text {s}^{-2} \text { K}^{-1}</math> den, kilogramoa, metroa eta segundoa <math>h,c</math> eta <math>\Delta \nu_{\text {Cs}}</math> konstanteen bidez definiturik daudenean.
|-
|Substantzia-kantitatea
|<math>n</math>
|<math>\text {N}</math>
|[[mol]]
|<math>\text {mol}</math>
|'''''Mola''''' da [[karbono]]-12ren <math>\text {0,012 kg}</math>-tan dauden [[atomo]]ak adina osagai elemental dituen substantzia-kopurua. 
|'''''Mola''''' da substantzia jakin baten oinarrizko osagai elementalen kopuruaren unitatea. Mol batek substantzia jakin baten <math>\text {6,022 140 76} \times 10^{23}</math> osagai elemental dauzka. Kopuru hori «''Avogadro-ren zenbakia''» deritzon konstantearen balioari dagokio,  <math>\text {1 }N_{\text {A}} =
\text {6,022 140 76} \times 10^{23} \text { mol}^{-1}</math>izanik.
|-
|Argi-intentsitatea
|<math>I_v</math>
|<math>\text {J}</math>
|[[Kandela (unitatea)|kandela]]
|<math>\text {cd}</math>
|'''''Kandela''''' da <math>540 \times 10^{12} \text{ Hz}</math>-eko [[Maiztasun|frekuentzia]]<nowiki/>ko erradiazio monokromatikoa norabide jakin bateko [[estereorradian]] bakoitzeko <math>\frac {1}{683} \text { W}</math>-eko intentsitate energetikoa erradiatzen duen argi-iturriaren argi-intentsitatea.
|'''''Kandela''''' da norabide jakin bateko argi-intentsitatearen unitatea. Kandelaren balioa definitzen da <math>540 \times 10^{12} \text{ Hz}</math>-eko maiztasuneko erradiazio monokromatiko baten argi-errendimenduaren zenbakizko balio finkatua  <math>K_{\text {cd}} = \text {683 lm W}^{-1}</math>izanik, non <math>\text {1 lm W}^{-1} = \text {1 cd sr W}^{-1} = \text {1 cd sr kg}^{-1} \text {m}^{-2} \text {s}^3</math> den, kilogramoa, metroa eta segundoa <math>h,c</math> eta <math>\Delta \nu_{\text {Cs}}</math> konstanteen bidez definiturik daudenean.
<br />
|-
|}
Aurreko taulan azken bi zutabeetan ikus daitekeenez, oinarrizko zazpi unitateek bi definizio baliokide dauzkate:

* Lehena ohiko definizio arrunta da, 1960an CGPMren 11. bileran geratu zen finkaturik, eta bertan oinarritzat hartu ziren zazpi oinarrizko magnitudeak.
* Bigarrena, 2018ko 26. bileran SI sistema osoaren berrikuspenean erabaki zen, eta 2019ko maiatzean sartu zen ofizialki indarrean. Kasu honetan, zazpi oinarrizko magnitudeen unitateak aurreko definizioetan zeuzkaten balioetan finkatu dira, baina oraingoan horiek guztiak zazpi konstante unibertsalen bitatez geratzen dira definiturik.

=== Oinarrizko unitateen birdefinizioa zazpi konstante unibertsalen bidez<ref>{{erreferentzia|url=https://fr.wikipedia.org/wiki/Red%C3%A9finition_du_Syst%C3%A8me_international_d%27unit%C3%A9s_de_2018-2019|izenburua=Redéfinition du Système international d'unités de 2018-2019|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=Wikipédia}}</ref> ===
Esan bezala, 2011-2014 bitartean izandako bileretan, Pisu eta Neurrien Nazioarteko Batzordearen (frantsesez, ''Comité international des poids et mesures'', CIPM) azpibatzorde baten proposamena kontuan harturik, oinarrizko zazpi unitateen definizioen berrikuspena egitea erabaki zen 2018ko 26. Batzar Orokorrean. Horren arabera, honako aldaketa hauek egitea erabaki zen, 2019ko maiatzetik aurrera indarrean jartzeko:<blockquote>«Betiere oinarrizko zazpi unitateak (''segundoa'', ''metroa'', ''kilogramoa'', ''amperea'', ''kelvina'', ''mola'' eta ''kandela'') bere horretan gorderik, unitate horiek birdefinitu egin dira beraien balioak zazpi konstante fisiko unibertsalen bidez zehaztuz. Definizio berriek hobetu egin dute SI sistema, unitateen balioa aldatu gabe.»</blockquote>SI sistema zehazten duten zazpi konstante unibertsalak honako hauek dira:

* Zesio-133 atomo ez-pertubatuaren oinarrizko egoeraren trantsizio hiperfinaren frekuentzia  <math>\Delta \nu_{\text {Cs}} = \text {9 192 631 770 Hz}</math> da,
* Argiak hutsean duen abiadura <math>c = \text {299 792 458 m s}^{-1}</math> da,
* Planck-en konstantearen balio numerikoa <math>h = \text {6,626 070 15} \times 10^{-34} \text {J s}</math> da,
* Oinarrizko karga elektrikoaren balioa <math>e = \text {1,602 176 634} \times 10^{-19} \text { C}</math> da,
* Boltzmann-en konstanteak <math>k = \text {1,380 649} \times 10^{-23} \text {J K}^{-1}</math> balio du,
* Avogadroren konstantearen balioa <math>\text {1 }N_{\text {A}} =
\text {6,022 140 76} \times 10^{23} \text { mol}^{-1}</math> da,
* <math>540 \times 10^{12} \text { Hz}</math>-eko erradiazio monokromatikoaren argi-eraginkortasunaren balioa  <math>K_{\text {cd}} = \text {683 lm W}^{-1}</math> da.

Ondorioz, zazpi oinarrizko unitateak goiko taulan adierazitako moduan daude birdefiniturik zazpi konstante unibertsal horien bitartez.
== SI sistemako magnitude eta unitate eratorriak ==

Oinarrizko unitate horietatik ondorioztatzen dira unitate eratorriak, beti ere bi eragiketa matematiko erabiliz: [[biderketa]] eta [[Zatiketa (matematika)|zatiketa]]. Adibidez, ''metro'' unitatea ''segundo'' unitateaz zatituz, ''abiadura-unitate eratorria'' sortzen da, «''metro zati segundo''» edo «''metro segundoko''»  izena duena eta «<math>\text {m/s}</math>» sinboloaz adierazten dena.

Era berean, SI sisteman, oinarrizko magnitudeen eragiketa aritmetikoen bidez adieraz daitezkeen magnitude fisikoei '''''magnitude eratorriak''''' deritze. Zazpi oinarrizko magnitudeak, ''luzera'', ''masa'', ''luzera'', ''denbora'', ''korronte elektrikoaren intentsitatea'', ''tenperatura termodinamikoa'', ''substantzia-kantitatea'' eta ''argi-intentsitatea'' dira gainerako magnitude fisikoak magnitude eratorriak dira. Magnitude eratorriei dagozkien ''unitate eratorri koherenteak'' eragiketa aritmetiko berberekin eratzen dira oinarrizko unitateen bidez, hau da, ''metro'' (<math>\text {m}</math>), ''kilogramo'' (<math>\text {kg}</math>), ''segundo'' (<math>\text {s}</math>), ''ampere'' (<math>\text {A}</math>), ''kelvin'' (<math>\text {K}</math>), ''mol'' (<math>\text {mol}</math>) eta ''kandela'' (<math>\text {cd}</math>) unitateen bidez. Hortaz, unitate eratorriak<math display="block">\text {m}^a \cdot \text {kg}^b \cdot \text {s}^c \cdot\text {A}^d \cdot \text {K}^f \cdot 
\text {mol}^g \cdot \text {cd}^h  </math>formakoak dira, non <math>a,b,c,d,f,g,h  </math> zenbaki osoak diren (1-dimentsiokoak).

=== Izen eta sinbolo bereziko unitate eratorriak ===

Magnitude eratorri koherenteen kasuan, hainbat unitatee eratorrik izen eta sinbolo bereziak dituzte SI sisteman, ondoko taulan ikus daitekeenez.
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |Magnitude fisiko eratorria
! colspan="5" |Unitate eratorri koherentea
|-
!Izena
!Ohiko
sinboloa
!Izena
!Sinboloa
!Bestelako 
unitatetan
!Oinarrizko 
unitatetan
!Noren ohorez izendatua
|-
! colspan="7" |''Geometria, mekanika eta denbora''
|-
|[[Angelu (geometria)|angelu laua]]
|<math>\alpha</math>, <math>\beta</math>, <math>\theta</math>, <math>\phi</math>
|[[radian]]
|<math>\text {rad}</math>
|<math>1</math>
|<math>\text{m/m}</math>
|—
|-
|[[angelu solido]]a
|
|[[estereorradian]]
|<math>\text {sr}</math>
|<math>1</math>
|<math>\text {m}^2 / \text {m}^2</math>
|—
|-
|[[azalera]]
|<math>S</math>, <math>A</math>
|metro karratu
|<math>\text {m}^2</math>
|
|<math>\text {m}^2</math>
|—
|-
|[[Bolumen (espazioa)|bolumena]]
|<math>V</math>
|metro kubiko
|<math>\text {m}^3</math>
|
|<math>\text {m}^3</math>
|—
|-
|[[Dentsitate (fisika)|dentsitatea]]
|<math>\rho</math>
|kilogramo zati metro kubiko
|<math>\text {kg/m}^3</math>
|
|<math>\text {kg m}^{-3}</math>
|—
|-
|[[Maiztasun|frekuentzia]] (maiztasuna)
|<math>\nu</math>
|[[hertz]]
|<math>\text {Hz}</math>
|—
|<math>\text {s}^{-1}</math>
|[[Heinrich Rudolf Hertz]]               
|-
|[[indar]]ra
|<math>\boldsymbol {F}</math>
|[[Newton (unitatea)|newton]]
|<math>\text {N}</math>
|—
|<math>\text {m kg s}^{-2}</math>
|[[Isaac Newton]]
|-
|[[presio]]a
|<math>p</math>
|[[Pascal (unitatea)|pascal]]
|<math>\text {Pa}</math>
|<math>\text {N/m}^2</math>
|<math>\text {m}^{-1} \text {kg s}^{-2}</math>
|[[Blaise Pascal]]
|-
|[[energia]], 
[[bero]]a
|<math>E</math>
<math>Q</math>
|[[joule]]
|<math>\text {J}</math>
|<math>\text {N m}</math>
|<math>\text {m}^{2} \text {kg s}^{-2}</math>
|[[James Prescott Joule]]
|-
|[[potentzia]], 
erradiazio-fluxua
|<math>P</math><br />
|[[watt]]
|<math>\text {W}</math>
|<math>\text {J/s}</math>
|<math>\text {m}^{2} \text {kg s}^{-3}</math>
|[[James Watt]]
|-
! colspan="7" |''Unitate elektromagnetikoak''
|-
|[[karga elektriko]]a
|<math>q</math>
|[[coulomb]]
|<math>\text {C}</math>
|—
|<math>\text {s A}</math>
|[[Charles-Augustin de Coulomb]]
|-
|[[Tentsio (elektrizitatea)|tentsio elektrikoa]], 
[[Potentzial diferentzia|potentzial-diferentzia]]
|<math>V</math>
<math>V_{AB}</math>
|[[volt]]
|<math>\text {V}</math>
|<math>\text {W/A}</math>
|<math>\text {m}^{2} \text {kg s}^{-3} \text {A}^{-1}</math>
|[[Alessandro Volta]]
|-
|[[kapazitantzia]]
|
|[[farad]]
|<math>\text {F}</math>
|<math>\text {C/V}</math>
|<math>\text {m}^{-2} \text {kg}^{-1} \text {s}^4 \text {A}^2</math>
|[[Michael Faraday]]
|-
|[[erresistentzia elektriko]]a
|<math>R</math>
|[[ohm]]
|Ω
|<math>\text {V/A}</math>
|<math>\text {m}^{2} \text {kg s}^{-3} \text {A}^{-2}</math>
|[[Georg Simon Ohm]]
|-
|[[konduktantzia elektriko]]a
|
|[[Siemens (unitatea)|siemens]]
|<math>\text {S}</math>
|<math>\text {A/V}</math>
|<math>\text {m}^{-2} \text {kg}^{-1} \text {s}^3 \text {A}^2</math>
|[[Werner von Siemens]]
|-
|[[fluxu magnetiko]]a
|
|[[Weber (unitatea)|weber]]
|<math>\text {Wb}</math>
|<math>\text {V s}</math>
|<math>\text {m}^{2} \text {kg s}^{-2} \text {A}^{-1}</math>
|[[Wilhelm Eduard Weber]]
|-
|[[eremu magnetiko]]a,                                              
[[Indukzio magnetiko|fluxu magnetikoaren dentsitatea]]
|
|[[Tesla (unitatea)|tesla]]
|<math>\text {T}</math>
|<math>\text{Wb/m}^2</math>
|<math>\text {kg s}^{-2} \text {A}^{-1}</math>
|[[Nikola Tesla]]
|-
|[[induktantzia]]
|
|[[Henry (unitatea)|henry]]
|<math>\text {H}</math>
|<math>\text {Wb/A}</math>
|<math>\text {m}^{2} \text {kg s}^{-2} \text {A}^{-2}</math>
|[[Joseph Henry]]
|-
! colspan="7" |''Termodinamika eta kimikako unitateak''
|-
|[[Celsius gradu|Celsius tenperatura]]
|
|[[Celsius gradu]]a
|<math>^\circ\text {C}</math>
|—
|<math>\text {K}</math>
|[[Anders Celsius]]
|-
|[[aktibitate katalitikoa]]
|
|[[katal]]
|<math>\text {kat}</math>
|—
|<math>\text {s}^{-1} \text {mol}</math>
|—
|-
! colspan="7" |''Unitate erradiologikoak''
|-
|erradionuklidoaren aktibitatea
|
|[[Becquerel (unitatea)|becquerel]]
|<math>\text {Bq}</math>
|—
|<math>\text {s}^{-1}</math>
|[[Henri Becquerel]]
|-
|absorbituriko dosia
|
|[[Gray (unitatea)|gray]]
|<math>\text {Gy}</math>
|<math>\text {J/kg}</math>
|<math>\text {m}^2 \text {s}^{-2}</math>
|[[Louis Harold Gray]]
|-
|dosi baliokidea
|
|[[sievert]]
|<math>\text {Sv}</math>
|<math>\text {J/kg}</math>
|<math>\text {m}^2 \text {s}^{-2}</math>
|[[Rolf Sievert]]
|-
! colspan="7" |''Fotometriako unitateak''
|-
|[[argi-fluxu]]a
|
|[[lumen]]
|<math>\text {lm}</math>
|<math>\text {cd sr}</math>
|<math>\text {cd 4π}</math>
|—
|-
|[[iluminantzia]]
|
|[[Lux (unitatea)|lux]]
|<math>\text {lx}</math>
|<math>\text {lm/m}^2</math>
|<math>\text {m}^{-2} \text {cd 4π}</math>
|— 
|}

== SI sistemako magnitude adimentsionalak eta horiei dagozkien unitateak ==
<br />Zenbait zientzia-arlotan, '''''magnitude adimentsionalak''''' deritze dimentsio fisiko elkarturik ez daukaten kantitateei; '''''1-dimentsioko magnitudeak''''' ere esaten zaie. Beraz, «''zenbaki puruak''» dira, dimentsio edo unitate espliziturik gabeko ezaugarri fisiko bat deskribatzeko balio dutenak, eta horien unitatea '''1 zenbakia''' da. Magnitude fisiko dimentsional arrunten unitateak, ordea, SI sistemako oinarrizko unitateen bidez adieraz daitezke. Magnitude adimentsionalak oso erabiliak dira matematikan, fisikan, ingeniaritzan eta ekonomian.

Gehienetan, magnitude adimentsionalak magnitude fisiko arrunten arteko biderketa edo zatiketa bidez definitzen dira, baina, eragiketak egin ondoren, magnitude horietako bakoitza oinarrizko unitateen berreketen bidez adieraztean, magnitude horien kasuak unitateen berretzaile guztiak nuluak dira. Esate baterako, [[Angelu (geometria)|angelu lauaren]] unitatea honelaxe adieraz daiteke:

<math display="block">[\theta] = \left [ \frac{l}{R} \right ] = \frac {\text {m}} {\text {m}} = \text {m}^0.</math>
Duela gutxi arte, horrelako bi unitate adimentsional SI sistemakotzat hartu izan dira, «''unitate osagarriak''» zirela esanez: '''''radian''''' eta '''''estereorradian''''' unitateak, hain zuzen. Sinbolo arautuak ere badituzte: <math>\text {rad}</math> eta <math>\text {sr}</math> hurrenez hurren. Nolanahi ere, Pisu eta Neurrien Nazioarteko Bulegoaren 20. Batzar Orokorrean, kendu egin zaie izendapen hori. Gaur egun honelaxe dago zehaztuta unitate horien izaera: <blockquote>«''Radiana eta estereorradian izenekoak dimentsiorik gabeko unitateak dira, zeinen izena eta sinboloa erabiliak izan daitezkeen SI sistemako unitate eratorriekin batera, premien arabera, baina ez nahitaez''.» </blockquote>Unitate eratorriak aipatzean esandakoa kontuan harturik, hauxe da unitate adimentsionalek oinarrizko unitateetan daukaten egitura:

<math display="block">\text {m}^0 \cdot \text {kg}^0 \cdot \text {s}^0 \cdot\text {A}^0 \cdot \text {K}^0 \cdot 
\text {mol}^0 \cdot \text {cd}^0.  </math> Alegia, dimentsiorik gabeko unitateak zenbaki hutsak dira, unitatea <math>1</math> zenbakia izanik.

== SI sistemako arau ortotipografikoak<ref>{{erreferentzia|url=https://www.euskadi.eus/contenidos/documentacion/inn_doc_otros_ambitos/es_def/adjuntos/euskal/estilo/951007e_Pub_EJ_zientzia_teknika.pdf|izenburua=Zientzia eta teknikako euskara arautzeko gomendioak|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=eu|formatua=pdf}}</ref> ==
<br />SI sistemako magnitudeak, unitateak eta horien guztien sinboloak idazteko arauek kontzeptu fisikoen komunikazioaren «gramatika» osatzen dute. Pisu eta Neurrien Nazioarteko Bulegoak 2009an ISO 80000-1:2009<ref>{{erreferentzia|url=https://www.iso.org/fr/standard/30669.html|izenburua=ISO 80000-1:2009, Grandeurs et unités|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=fr|formatua=}}</ref> nazioarteko arauan eman zituen oinarri normatiboak. Arau horretan finkaturik daude, testu zientifikoak idaztean magnitude eta unitateen izenetan eta sinboloetan erabili beharreko letrakerei eta letra-tipoei buruzko zehaztapenak.  

=== Unitateak izendatu eta idazteko arauak ===

* Unitateak adierazteko bi modu daude: '''''izena idatziz eta esanez''''' (hizkuntza batetik bestera [[ortografia]] eta [[fonetika]] alda daitezke) edo '''''sinboloa idatziz''''' (nazioartekoa da, hizkuntza guztietan sinbolo berbera erabiltzen delako).
* Ez dira inoiz nahastu behar sinboloak (izaki matematikoak) eta unitateen izenak. Adibidez, «newton zati kilogramo» edo «<math>\text {N/kg}</math>» idatziko da eta inoiz ez da idatziko sinboloa eta izena nahasturik daukaten esamoldeak, hala nola «newton zati kg», «newton/kg», «newton/kilogramo», edo «km/ordu».
* Debekatuta daude izen osoen ordez edo sinboloen ordez izenen laburdurak erabiltzea, hala nola: «seg.» idaztea, «segundo» edo «<math>\text {s}</math>» idatzi beharrean; «mn.» idaztea, «minutu» edo «<math>\text {min}</math>» laburduren ordez, edo «zm.» idaztea, «zentimetro» edo «<math>\text {cm}</math>» idatzi beharrean.
* Unitateen sinboloak (sinboloak bakarrik) letra larriz hasten dira izen propio batetik eratorriak direnean, eta letra xehez, bestelako kasuetan. Adibidez, «pascal»unitatearen sinboloa «<math>\text {Pa}</math>» da eta «segundo»arena, «<math>\text {s}</math>». Salbuespen bakarra litro unitatearen sinboloa da, «<math>\text {l}</math>» edo «<math>\text {L}</math>» eran idatz daitekeena, hain zuzen ere letro-tipo batzuetan «<math>1</math>» zifrarekin edo «<math>\text {I}</math>» letra larriarekin ez nahasteko.
* Baina unitateen izenak idaztean, beti idazten dira letra xehez, izen arrunten kategoria gramatikala baitute, baita izen propio batetik sortuak direnean ere. Hortaz, «newton» («<math>\text {N}</math>» sinboloa), «ampere» («<math>\text {A}</math>») edo «coulomb» («<math>\text {C}</math>»)  idatziko dira.
* Unitateen karaktere latinoekin idazten dira beti, eta ez dira inoiz idatzi behar letrakera etzanez, ez eta puntu batez, izaki matematikoak baitira bere horretan. Adibidez, «<math>\text {30 cm}</math>» idatziko da,eta ez «<math>\text {30 }cm</math>» edo «<math>\text {30 cm.}</math>». Karaktere grekoez idazten den sinbolo bakarra «ohm» unitateari dagokiona da: <math>\Omega</math>.
* Unitateen sinboloak magnitudearen balio numerikoaren eskuinaldean idazten dira, zenbakitik hutsarte batez banandurik. Hortaz «<math>\text {30 cm}</math>» idatziko da eta ez «<math>30\text {cm}</math>». Salbuespen bakarra angeluaren unitate sexagesimalak dira (<math>\text {40° 16′ 25″}</math>) eta alkohol graduak (<math>90^\circ</math>-ko alkohola). Salbuespentzat hartzen da euskarazko testu arruntetan «ehunekoak» adierazteko % sinboloa: euskarazko testu arruntetan zenbakiaren aurretik idatzi ohi da: «<math>\% \text { 37,2}</math>». Nolanahi ere, testu zientifikoetan hobetsi egiten da nazioarteko araua: «<math>37,2 \text { }\%</math>».

=== Magnitudeak izendatu eta idazteko arauak ===
Nazioarteko SI sisteman, zenbait estilo-arau erabaki dira hitzarmenez, sinboloetan erabili beharreko letramoldeari dagokionez.

* Hasteko, bereizi egiten dira letrakeran magnitude-sinboloak eta unitate-sinboloak: [[Magnitude fisiko|magnitudeak]] '''letrakera etzanez''' idazten dira (<math>l</math>, <math>t</math>, <math>\boldsymbol v</math>, <math>\boldsymbol F</math>, <math>m</math>...); [[Neurri-unitate|unitateak]], ordea, '''letrakera zuzenez''' (<math>\text {m}</math>, <math>\text {kg}</math>, <math>\text {V}</math>...).
* Gainera, magnitude [[Bektore (matematika)|bektorialak]]/[[Tensore|tentsorialak]] eta magnitude [[Neurketa|eskalarrak]] ere bereizten dira letrakeran: magnitude bektorialak '''letrakera etzan lodiz''' (<math>\boldsymbol a</math>, <math>\boldsymbol L</math>) eta magnitude eskalarrak '''letrakera etzan ez-lodiz''' (<math>E</math>, <math>W</math>).
* Halaber idazten dira '''letrakera etzan ez-lodiz''' magnitude bektorialen modulu eta osagaiak; adibidez, indar baten osagai kartesiarrak honelaxe idazten dira: <math>\boldsymbol F = F_x \boldsymbol u_x + F_y \boldsymbol u_y +F_z \boldsymbol u_z.</math>
* Neurtutako magnitudeen balioak ematean, balio numerikoaren eta unitatearen sinboloaren artean '''hutsartea''' utzi behar da: <math>F= \text {23 N}</math>.

=== Zenbakiak idazteko arauak ===
SI sisteman, [[zenbaki hamartar]]rak '''letrakera arruntez (zuzena)''' idazten dira. Nolanahi ere, kontuan eduki behar dira zenbait berezitasun:

* Zenbaki dezimaldunak idaztean, parte osoa eta parte dezimala banantzeko bi aukera daude onartuta, lurraldearen arabera: ''koma'' edo ''puntua''. Oro har, Europako lurraldeetan koma dago hobetsita —euskaraz, gaztelaniaz eta frantsesez—, eta lurralde anglosaxoietan, puntua erabiltzeko ohitura dute. Adibidez, euskaraz <math>3,51</math> idazten dugu <math>\frac {351}{100}</math> balioa adierazteko, eta lurralde angloxasoietan <math>3.51</math> idazten dute zenbaki berbera adierazteko.

* Digitu asko dauzkaten zenbakien kasuan, irakurketa errazteko, koma banantzaile dezimalaren eskuinalderantz eta ezkerralderantz, digituak hirunaka elkartu daitezke, hirukoteen artean hutsartea utziz; nolanahi den, zenbakiaren digitu guztiak testuaren lerro berean gelditu behar dute (hutsarte “gogorrak” edo finkoak erabiliz). Adibidez, <math>\text {123 456 789,456 789}</math> zenbakia.
* Lurralde batzuetan, hutsarte horien ordez puntu bat jartzeko ohitura dago, aurreko zenbakia <math>\text {123.456.789,456.789}</math> eran idatzi. Si sistemaren arauak puntu horiek ez idazteko kontseilatzen du, nahasgarria gerta baitaiteke.
* Testu zientifikoetan, zenbaki oso handiak edo zenbaki dezimaldun oso txikiak adierazteko, ''notazio zientifikoa'' erabili ohi da. Notazio zientifikoan zenbakiak bi partetan idazten dira:<math display="block">m \times 10^n \text {  edo  } m \cdot 10^n.</math>Bi aukera horietan lehena hobesten da. Horretan ''m'' parteari ''mantisa'' deritzo; zenbaki osoa edo zenbaki dezimalduna izan daiteke, betiere bigarren kasu honetan parte osoa zero ez den zifra bakarra duena izanik. Bigarren partea ''hamarren berretura'' bat da, berretzailea (esponentea) <math>n</math> zenbaki osoa duena. Parte horrek magnitudearen ''ordena'' adierazten du. Adibidez, Avogadroren zenbakia honelaxe adierazten da:<math display="block">\text {1 }N_{\text {A}} =
\text {6,022 140 76} \times 10^{23} \text { mol}^{-1}.</math>

== SI sistemako unitateen multiploak eta azpimultiploak adierazteko aurrizkiak ==
Unitateen multiploak eta azpimultiploak adierazteko, [[aurrizki]]ak gehitzen zaizkie bai unitate-izenei eta bai unitate-sinboloei ere. Aurrizkiak <math>10</math> zenbakiaren berreturaren balioa adierazten du. Aurrizkien idazkerari dagokionez, lehenago unitateen izenekin eta sinboloekin erabilitako irizpide berberak onartu dira SI sisteman:

* Aurrizkien idazkera sinbolikoa ''unibertsala'' da; aurrizkien izenen ''ortografia'' eta ''ahoskera'', aldiz, tokian tokiko hizkuntzaren araberakoak dira, nahiz eta sustrai berekoak diren mundu osoan.
* Aurrizkien ''izenen ortografiari'' dagokionez, euskarazko ortografiarekin bat egiten dute aurrizki izen hauek: hekto-, de'''k'''a-, de'''z'''i-, '''z'''enti-, mi'''k'''ro-, pi'''k'''o- eta yo'''k'''to- aurrizkiek.
* Unitate-sinboloen kasuan, <math>10^6</math> balioa edo handiagoa adierazten dutenak '''letra larriz''' idazten dira; gainerakoak, '''letra xehez'''. Guztiak letra latindar arruntez idazten dira, <math>10^{-6}</math> balioari dagokion '''mikro-''' aurrizkiaren sinboloa izan ezik, hori <math>\mu</math> (''mu'') letra grekoaz idazten baita.

Pisu eta Neurrien Nazioarteko Bulegoak SI sistemako unitateen hogei multiplo eta azpimultiploren aurrizkien izen, sinbolo eta balioak zehaztu ditu:
{| class="wikitable"
|+
SI sistemako aurrizkiak
! colspan="2" |Aurrizkia
! rowspan="2" |10 oinarrian
! rowspan="2" |Zenbaki-sistema hamartarrean
! rowspan="2" |Euskarazko 
zenbakia
! rowspan="2" |Onarturiko 
urtea
|-
!Izena
!sinboloa
|-
|yotta-
|<math>\text {Y}</math>
|<math>10^{24}</math>
|<math>\text {1 000 000 000 000 000 000 000 000}</math>
|kuadrilioi
|1991   
|-
|zetta-
|<math>\text {Z}</math>
|<math>10^{21}</math>
|<math>\text {1 000 000 000 000 000 000 000}</math>
|triliar
|1991
|-
|exa-
|<math>\text {Z}</math>
|<math>10^{18}</math>
|<math>\text {1 000 000 000 000 000 000}</math>
|trilioi
|1975
|-
|peta-
|<math>\text {P}</math>
|<math>10^{15}</math>
|<math>\text {1 000 000 000 000 000}</math>
|biliar
|1975
|-
|tera-
|<math>\text {T}</math>
|<math>10^{12}</math>
|<math>\text {1 000 000 000 000}</math>
|bilioi
|1960
|-
|giga-
|<math>\text {G}</math>
|<math>10^{9}</math>
|<math>\text {1 000 000 000}</math>
|miliar
|1960
|-
|mega-
|<math>\text {M}</math>
|<math>10^{6}</math>
|<math>\text {1 000 000}</math>
|milioi
|1873
|-
|kilo-
|<math>\text {k}</math>
|<math>10^{3}</math>
|<math>\text {1 000}</math>
|mila
|1795
|-
|hekto-
|<math>\text {h}</math>
|<math>10^{2}</math>
|<math>\text {100}</math>
|ehun
|1795
|-
|deka-
|<math>\text {da}</math>
|<math>10^{1}</math>
|<math>\text {10}</math>
|hamar
|1795
|-
|unitatea
|—
|<math>10^0</math>
|<math>1</math>
|bat
|—
|-
|dezi-
|<math>\text {d}</math>
|<math>10^{-1}</math>
|<math>\text {0,1}</math>
|hamarren
|1795
|-
|zenti-
|<math>\text {c}</math>
|<math>10^{-2}</math>
|<math>\text {0,01}</math>
|ehunen
|1795
|-
|mili-
|<math>\text {m}</math>
|<math>10^{-3}</math>
|<math>\text {0,001}</math>
|milaren
|1795
|-
|mikro
|<math>\mu</math>
|<math>10^{-6}</math>
|<math>\text {0,000 001}</math>
|milioiren
|1873
|-
|nano-
|<math>\text {n}</math>
|<math>10^{-9}</math>
|<math>\text {0,000 000 001}</math>
|miliarren
|1960
|-
|piko-
|<math>\text {p}</math>
|<math>10^{-12}</math>
|<math>\text {0,000 000 000 001}</math>
|bilioiren
|1960
|-
|femto-
|<math>\text {f}</math>
|<math>10^{-15}</math>
|<math>\text {0,000 000 000 000 001}</math>
|biliarren
|1964
|-
|atto-
|<math>\text {a}</math>
|<math>10^{-18}</math>
|<math>\text {0,000 000 000 000 000 001}</math>
|trilioiren
|1964
|-
|zepto-
|<math>\text {z}</math>
|<math>10^{-21}</math>
|<math>\text {0,000 000 000 000 000 000 001}</math>
|triliarren
|1991
|-
|yokto-
|<math>\text {y}</math>
|<math>10^{-24}</math>
|<math>\text {0,000 000 000 000 000 000 000 001}</math>
|kuadrilioiren
|1991
|-
| colspan="6" |Oharra: 1960. urtearen aurretik onartutako aurrizkiak Si sistema baino lehenagokoak dira. 

Bestetik 1873. urtea CGS sistemaren sorrerakoa da. 

#
|}
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|30em}}

== Bibliografia ==

* M. Ensunza, J.R. Etxebarria & J. Iturbe, ''Zientzia eta teknikarako euskara. Zenbait hizkuntza-baliabide (II. argitalpena)'', Udako Euskal Unibertsitatea (UEU), Bilbo, 2008, ISBN: 978-84-8438-164-8.
* Jose Ramon Etxebarria, ''Zientzia eta teknikako euskara arautzeko gomendioak'', Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, Gasteiz, 2011, ISBN: 978-84-457-3136-9.
* Jose Ramon Etxebarria, ''Komunikazioa euskaraz ingeniaritzan,'' Udako Euskal Unibertsitatea (UEU), Bilbo, 2014, {{ISBN|978-84-8438-522-6}}

== Ikus, gainera ==
* [[SI aurrizkiak]]
* [[Pisuen eta Neurrien Nazioarteko Bulegoa]]
* [[Metrologia]]
* [[Unitate natural]]ak

== Kanpo estekak ==
* {{en}} {{fr}} [http://www.bipm.org/en/si/ BIPM Bureau International des Poids et Mesures (Nazioarteko Unitate Sistema mantentzeko agentzia)]
{{autoritate kontrola}}


{{Nazioarteko Unitate Sistema}}

[[Kategoria:Nazioarteko Unitate Sistema]]
[[Kategoria:Unitate sistemak]]