Proxima Centauri-en iturria ikusi

{{Artikulu nabarmendua}}{{zerua|14|29|42.9487|-|62|40|46.141|4.243}}
{{Starbox begin
| name=Proxima Centauri
}}
{{Starbox image
| image = [[Fitxategi:Proxima Centauri 2MASS Atlas.jpg|250px]]
| caption = Proxima Centauri [[2MASS]]etik ikusita
}}
{{Starbox observe
| epoch=J2000.0
| equinox=J2000.0 ([[International Celestial Reference System|ICRS]])
| constell = [[Centaurus (konstelazioa)|Centaurus]]
| pronounce =
| ra = {{RA|14|29|42.9487}}
| dec = {{DEC|−62|40|46.141}}
| appmag_v = 11.05
}}
{{Starbox character
| class=M5.5&nbsp;Ve
| appmag_1_passband = J
| appmag_1 = 5.35 ± 0.02
| b-v=1.90
| u-b=1.43
| variable=[[Izar ñirñirkari]]a
}}
{{Starbox astrometry
| radial_v={{nowrap|−21.7 ± 1.8}}
| prop_mo_ra=−3775.40
| prop_mo_dec=769.33
| parallax=768.7
| p_error=0.3
| parallax_footnote=
| absmag_v=15.49
}}
{{Starbox detail
| age_gyr=4.85
| metal=
| mass={{nowrap|0.123 ± 0.006}}
| radius={{nowrap|0.141 ± 0.007}}
| rotation=83.5&nbsp;egun
| rotational_velocity={{nowrap|2.7 ± 0.3}}
| metal_fe=0.21
| luminosity_bolometric=0.0017
| temperature={{nowrap|3,042 ± 117}}
| gravity={{nowrap|5.20 ± 0.23}}
}}
{{Starbox catalog
| names = [[Bayerren izendapena|Alpha Centauri C]], [[Catalog of Components of Double and Multiple Stars|CCDM]]&nbsp;J14396-6050C, [[General Catalogue of Trigonometric Parallaxes|GCTP]]&nbsp;3278.00, [[Gliese-Jahreiss catalogue|GJ]]&nbsp;551, [[Hipparcos catalogue|HIP]]&nbsp;70890, [[Luyten Five-Tenths catalogue|LFT]]&nbsp;1110, [[Luyten Half-Second catalogue|LHS]]&nbsp;49, [[Luyten Proper-Motion catalogue|LPM]]&nbsp;526, [[Luyten Two-Tenths catalogue|LTT]]&nbsp;5721, [[New Luyten Two-Tenths catalogue|NLTT]]&nbsp;37460, V645 Centauri
}}
{{Starbox reference
| Simbad = V645+Cen
| ARICNS =
}}
{{Starbox end}}
'''Proxima Centauri''' gertuen daukagun [[izar]]ra da, [[eguzkia]]ren ostean, 4.22 [[argi-urte]]ko distantziara. '''Alpha Centauri C''' izenarekin ere ezagutzen da, [[Centaurus (konstelazioa)|Centaurus]] konstelazioan dagoelako, beste bi izarrekin [[Alpha Centauri]] sistema osatuz. [[Nano gorri]] honen [[diametro]]a eguzkiaren 1/7 da, eta bere [[masa]] ere eguzkiaren 1/7 da.

[[Centaurus (konstelazioa)|Centaurus]] konstelazioan kokatzen da, bere izenak "Centaurusko [izarrik] hurbilena" esan nahi du [[latin]]ez eta 1915ean aurkitu zuen [[Robert Innes]] [[astronomo]]ak. Bere [[itxurazko magnitude]] oso ahulak, 11.13, ezinezko egiten du begi hutsez ikustea. Proxima Centauri [[Alpha Centauri]] sistemako hirugarren kidea da eta sarritan '''Alpha Centauri C''' gisa izendatzen da. Bere sistemako kide den [[Alpha Centauri AB]] [[izar bitar]]ra beregandik 2.18º hego-mendebaldera kokatzen da. AB sistemarengandik 12,950 [[Unitate astronomiko|UAra]] ([[Saturno]] [[Eguzkia|Eguzkitik]] 10 UA ingurura dago) kokatzen da eta izar bitar haren inguruan bira oso bat emateko 550.000 urte behar ditu.

Proxima Centauri nano gorri motako izarra da, [[Eguzki masa|Eguzkiaren masaren]] zortziren bat inguru duena eta batez besteko [[Dentsitate (fisika)|dentsitatea]] Eguzkiarena halako hogeita hamahiru duena. [[Lurra|Lurretik]] hurbil kokatzen denez, bere [[diametro angeluar]]ra zuzenean neurtu daiteke eta jakina da bere diametroa Eguzkiarenaren zazpiren batekoa dela. Batez bestean distira oso gutxi duen izarra bada ere, Proxima [[izar ñirñirkari]] bat da eta hortaz, noizean behin distira-areagotze ikaragarriak izaten ditu aktibitate magnetikoak eraginda. Izarrak bere gorputz osoan [[konbekzio]]a eginez lortzen du eremu magnetiko bat eratzea, bere burua ñirñirkari eginez eta horren ondorioz, Eguzkiak baino indar eta tamaina askoz txikiagoa duen arren, Eguzkiak haina [[X izpi]] igortzen ditu. Proximak bere nukleoan egiten duen [[erregai]] nahasketa (konbekzioaren bidez) eta haren energia-ekoizpen baxua aintzat hartuta, [[Sekuentzia nagusiko izar zuri|sekuentzia-nagusiko]] izarra izaten jarraituko du hurrengo lau trilioi urtetan.

2016an [[Proxima Centauri b]] planeta aurkitu zen, zeinak izarra 0.05 UAra orbitatzen duen eta orbita-periodoa gutxi gorabehera 11,2 egun lurtarrekoa duen. Masari dagokionean, gutxienez Lurraren masa halako 1,3 eduki beharko lituzke. Planeta honetako [[tenperatura]] [[ura]] egoera likidoan mantentzeko egokia izan daitekeelakoan daude astronomoak, bere izarraren [[Zona zirkunestelar bizigarri|gune bizigarrian]] kokatzen baita. Alabaina, ezin da ahaztu Proxima Centauri nano gorri ñirñirkari bat dela eta horrek zalantzan jartzen du planetak bizia edukitzeko aukera.

== Behaketa ==
[[Fitxategi:Eguzkiaren bizilagunik hurbilenak.png|thumb|263x263px|Eguzkiarengandik hurbilen dauden [[izar]]rak, horien artean dago Proxima Centauri. ]]
1915ean, Robert Innes astronomo [[eskoziar]]rak, [[Hegoafrika]]ko [[Johannesburgo]]ko [[Behatoki Batua|Behatoki Batuko]] zuzendari zenak, Alpha Centauriren berezko mugimendu bera zuen izar bat aurkitu zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=A.|abizena=van Maanen|izenburua=Faint Star with Large Proper Motion|orrialdeak=240|data=1915-12|url=http://dx.doi.org/10.1086/122446|aldizkaria=Publications of the Astronomical Society of the Pacific|zenbakia=27|issn=0004-6280|doi=10.1086/122446|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref name=":0">Glass, I. S. (2007ko uztaila). "The discovery of the nearest star". ''African Skies''. '''11''': 39. Bibcode:2007AfrSk..11...39G.</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Proxima Cen|data=2017-09-12|url=https://web.archive.org/web/20170912173553/http://www.saao.ac.za/~isg/proxima.html|aldizkaria=web.archive.org|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref name=":2">{{Erreferentzia|abizena=information@eso.org|izenburua=How Small are Small Stars Really? - VLT Interferometer Measures the Size of Proxima Centauri and Other Nearby Stars|hizkuntza=en|url=https://www.eso.org/public/news/eso0232/|aldizkaria=www.eso.org|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Hari Proxima Centauri izena jartzea proposatu zuen.<ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=Harold L.|abizena=Alden|izenburua=Alpha and Proxima Centauri|orrialdeak=20|data=1928-11|url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?1928AJ.....39...20A|aldizkaria=The Astronomical Journal|zenbakia=39|doi=10.1086/104871|sartze-data=2020-05-22}}</ref> 1917an [[Esperantza Oneko lurmuturra|Itxaropen Oneko Lurmuturreko]] Errege Behatokiko [[Joan Voûte]] astronomo [[herbeheretar]]rak izarraren [[paralaxi]]a [[Trigonometria|trigonometrikoa]] neurtu zuen eta 0.755″±0.028″-koa zela ebatzi zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=J.|abizena=Voute|izenburua=A 13th Magnitude Star in Centaurus, with the same Parallax as Centauri|orrialdeak=650–651|hizkuntza=en|data=1917-07-14|url=https://academic.oup.com/mnras/article-lookup/doi/10.1093/mnras/77.9.650|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=9|zenbakia=77|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/77.9.650|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Kalkulu horrek izar berria Alpha Centauri gutxi gorabehera Eguzkitik dagoen distantzia berera dagoela ondorioztatzera eraman zuen. Garai hartan ezagutzen ziren izarren artetik distira gutxien zuena ere bazen. Gerora, 1928an, [[Harold L. Alden]] estatubatuar astronomoak izar berriaren paralaxiaren neurketa berrikusi eta Alpha Centauri baino hurbilago dagoela ondorioztatu zuen, 0.783″±0.005″-ko paralaxiarekin.<ref name=":0" /><ref name=":1" />

1951an jakin zen, [[Harlow Shapley]] astronomo estatubatuarrari esker, Proxima Centauri izar ñirñirkari bat dela. Argazki zaharrak berrikusten egonda, izarrak argazkien % 8an magnitudea nabarmenki areagotzen zuela ikusi zen eta horrek garai hartan ezagutzen zen izar ñirñirkariena egin zuen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Harlow|abizena=Shapley|izenburua=Proxima Centauri as a Flare Star|orrialdeak=15–18|data=1951-01|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1063292/|aldizkaria=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|alea=1|zenbakia=37|issn=0027-8424|pmid=16588985|pmc=1063292|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=P.|abizena=Kroupa|izenburua=Photometric Observations of Flares on Proxima Centauri|orrialdeak=119–122|hizkuntza=en|abizena2=Burman|abizena3=Blair|izena2=R. R.|izena3=D. G.|data=1989|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S1323358000023122/type/journal_article|aldizkaria=Publications of the Astronomical Society of Australia|alea=2|zenbakia=8|issn=1323-3580|doi=10.1017/S1323358000023122|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Izarra hurbil egoteak asko lagundu zuen bere ñirñirkaritasuna behatzen eta zehazten. 1980an, [[Einstein Behatokia]]k Proximaren [[izar-sugar]] baten X izpi bidezko energia-kurba zehatz bat argitaratu zuen. [[EXOSAT]] eta [[ROSAT]] [[Satelite artifizial|sateliteek]] ere izar hark askatutako garrak behatu zituzten eta beranduago, 1995ean, [[ASCA (satelitea)|ASCA]] satelite japoniarrak Eguzkiak askatzen dituen moduko gar apalak ikustea lortu zuen.<ref>Haisch, Bernhard; Antunes, A.; Schmitt, J. H. M. M. (1995). "Solar-like M-class X-ray flares on Proxima Centauri observed by the ASCA satellite". ''Science''. '''268''' (5215): 1327–1329. Bibcode:1995Sci...268.1327H. doi:10.1126/science.268.5215.1327. <nowiki>PMID 17778978</nowiki>.</ref> X izpien behatoki ugariren ikergai izan da Proxima Centauri, horien artean nabarmenak [[XMM-Newton]] eta [[X Izpiko Chandra Behatokia|Chandra]].<ref name=":3">Guedel, M.; Audard, M.; Reale, F.; Skinner, S. L.; Linsky, J. L. (2004). "Flares from small to large: X-ray spectroscopy of Proxima Centauri with XMM-Newton". ''Astronomy and Astrophysics''. '''416''' (2): 713–732. arXiv:astro-ph/0312297. </ref>

2016an, [[Nazioarteko Astronomia Elkartea]]k Izarren Izenen Lantaldea eratu zuen izarren izenak katalogatu eta araupetzeko asmoarekin.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=International Astronomical Union {{!}} IAU|url=https://www.iau.org/science/scientific_bodies/working_groups/280/|aldizkaria=www.iau.org|sartze-data=2020-05-22}}</ref> 2016ko abuztuaren 21ean lantalde hark izar honen izena berretsi zuen eta egun horretaz geroztik NKEren onartutako Izarren Izenen Zerrendan ageri da.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=International Astronomical Union {{!}} IAU|url=https://www.iau.org/public/themes/naming_stars/|aldizkaria=www.iau.org|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

Proxima Centauri Lurretik begiratuta hegoalderantz dagoenez, soilik 27º N [[latitude]]tik hegoaldera ikus daiteke.<ref group="oh">Zeruaren hegoaldean kokaturiko izar batentzat, zeruan duen angelua [[latitude]]a eta [[deklinazio]]aren arteko kenduraren berdina da. Zeru-angelua 90º edo handiagoa denean izarra begi bistatik ateratzen da, hau da, [[Ostertz|ortzi-mugapean]] geratzen da. Horrenbestez, Proxima Centaurirentzat:

Latitude maximoa = 90° + −62.68° = 27.32°.

Ikus Campbell, William Wallace (1899). ''[[iarchive:elementspractic00campgoog|The elements of practical astronomy]]''. London: Macmillan. 109–110. orrialdeak. </ref> Hala ere, esan bezala, Proxima Centauri bezalako nano gorriak ahulegiak dira begi hutsez ikusteko. Alpha Centauri A edo Bn egongo bagina ere, Proxima Centauri bost magnitudeko izar bat izango litzateke, [[Prismatikoak|prismatikoekin]] ikusteko ere zaila.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Proxima Centauri UV Flux Distribution|url=http://sdc.cab.inta-csic.es/ines/Ines_PCentre/Demos/Fluxdist/pcentauri.html|aldizkaria=sdc.cab.inta-csic.es|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Rigil Kentaurus|url=http://stars.astro.illinois.edu/sow/rigil-kent.html|aldizkaria=stars.astro.illinois.edu|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Lurretik ikusita hamaika magnitudeko izar bat da eta beraz, gutxienez zortzi zentimetroko irekiera duen [[teleskopio]] bat behar da izarra behatzeko, zerua oso garbi eta ilun eta izarra ortzi-mugatik oso gora badago ere.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Sherrod, P. Clay.|izenburua=A complete manual of amateur astronomy : tools and techniques for astronomical observations|argitaletxea=Dover Publications|data=2003, ©1981|url=https://www.worldcat.org/oclc/51445992|isbn=0-486-42820-6|pmc=51445992|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

2018an Proxima Centaurik inoiz ikusitako garrik handiena igorri zuen. Gar ikaragarri hark izarraren distira 6,8 magnitudera igo zuen, hau da, hirurogeita zortzi aldiz argitsuago egin zen denbora tarte labur batean. Hala ere, urtero halako bost bat gar igortzen dituela uste da, baina hain laburrak izateak zail egiten ditu behatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izena=Ward S.|abizena=Howard|izenburua=The First Naked-eye Superflare Detected from Proxima Centauri|orrialdeak=L30|abizena2=Tilley|abizena3=Corbett|abizena4=Youngblood|abizena5=Loyd|abizena6=Ratzloff|abizena7=Law|abizena8=Fors|abizena9=del Ser|izena2=Matt A.|izena3=Hank|izena4=Allison|izena5=R. O. Parke|izena6=Jeffrey K.|izena7=Nicholas M.|izena8=Octavi|izena9=Daniel|data=2018-06-25|url=https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/aacaf3|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=2|zenbakia=860|issn=2041-8213|doi=10.3847/2041-8213/aacaf3|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

== Ezaugarri fisikoak ==

=== Distira ===
[[Fitxategi:Alpha, Beta and Proxima Centauri (1).jpg|thumb|263x263px|Bi izar distiratsuak Alpha Centauri (ezkerrekoa) eta Beta Centauri (eskuinekoa) dira. Borobil gorriaren barneko izar lauso eta ahula Proxima Centauri da. ]]
Proxima Centauri nano gorri bat da, izan ere, [[Hertzsprung-Russell diagrama|Hertzsprung–Russell diagramako]] sekuentzia nagusiko kide da eta M5.5 klase espektralaren baitan dago. M5.5 klasekoa izateak M motako izarren artean masarik baxuenetarikoa duela esan nahi du.<ref name=":4">{{Erreferentzia|abizena=information@eso.org|izenburua=A Family Portrait of the Alpha Centauri System - VLT Interferometer Studies the Nearest Stars|hizkuntza=en|url=https://www.eso.org/public/news/eso0307/|aldizkaria=www.eso.org|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Bere [[magnitude absolutu]]a, hau da, hamar [[parsec]]-eko distantziara ikusita duen distira, 15.5ekoa da.<ref>{{Erreferentzia|izena=K. W.|abizena=Kamper|izenburua=Alpha and Proxima Centauri|orrialdeak=1653|abizena2=Wesselink|izena2=A. J.|data=1978-12|url=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?1978AJ.....83.1653K|aldizkaria=The Astronomical Journal|zenbakia=83|doi=10.1086/112378|sartze-data=2020-05-22}}</ref> [[Uhin-luzera]] guztietan duen distira Eguzkiarenaren halako % 0.17 da,<ref>Doyle, J. G.; Butler, C. J. (1990). "Optical and infrared photometry of dwarf M and K stars". ''Astronomy and Astrophysics''. '''235''': 335–339. Bibcode:1990A&A...235..335D</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=P. J. E. (Phillip James Edwin)|abizena=Peebles|izenburua=Principles of physical cosmology|argitaletxea=Princeton, N.J. : Princeton University Press|data=1993|url=http://archive.org/details/principlesofphys00pjep|sartze-data=2020-05-22}}</ref> baina [[Argi ikusgai|begia sentikorrenena den uhin-luzeran]] Eguzkiaren distiraren %0.0056a du.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Binney, James, 1950-|izenburua=Galactic dynamics|argitaletxea=Princeton University Press|data=1987|url=https://www.worldcat.org/oclc/15654197|isbn=0-691-08444-0|pmc=15654197|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Proxima Centaurik igortzen duen argiaren % 85a [[infragorri]]an egiten du.<ref>{{Erreferentzia|izena=S. K.|abizena=Leggett|izenburua=Infrared colors of low-mass stars|orrialdeak=351|hizkuntza=en|data=1992-09|url=http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1086/191720|aldizkaria=The Astrophysical Journal Supplement Series|zenbakia=82|issn=0067-0049|doi=10.1086/191720|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Izaera ziklikoa duen izarra ere bada.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Proxima Centauri Might Be More Sunlike Than We Thought|hizkuntza=en-US|data=2016-10-12|url=https://insider.si.edu/2016/10/proxima-centauri-might-sunlike-thought/|aldizkaria=Smithsonian Insider|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

=== Masa, diametroa eta dentsitatea ===
[[Fitxategi:Sun Proxima Centauri Alpha Centauri A Alpha Centauri B Proxima Centauri.png|thumb|340px|Eguzkitik hurbilen dauden 3 izarren tamaina eguzkiaren tamainarekin konparatuta.|alt=]]2002an [[Very Large Telescope|Teleskopio Oso Handiak]] (Very Large Telescope, VLTl) Proxima Centauriren [[diametro angeluar]]ra 1.02±0.08 [[Minutu sexagesimal|miliarkusegundokoa]] dela zehaztu zuen, [[interferometria]] optikoa egin ondoren. Bere distantzia jakiteak kalkulagarri egiten du izarraren diametroa, eta jakina da [[Jupiter]]rena halako 1.5ekoa dela, edo Eguzkiarenaren zazpirena. Izarraren masa aldiz [[Izar eboluzio|izarren teoria]] oinarri hartuta kalkulatzen da eta hori Eguzkiarenaren % 12,2koa da, edo 129 [[Jupiterren masa]]koa.<ref name=":2" /> Masa zuzenean kalkulatzea ere lortu da, baina zehaztasun txikiagoarekin: {{val|0.150|0.062|0.051}} ''M''<sub>☉.</sub> Kalkulu hori [[Grabitazio mikroleiar|mikroleiar]] gertakarien behaketek egin dute egingarri.<ref>{{Erreferentzia|izena=A|abizena=Zurlo|izenburua=The gravitational mass of Proxima Centauri measured with SPHERE from a microlensing event|orrialdeak=236–244|hizkuntza=en|abizena2=Gratton|abizena3=Mesa|abizena4=Desidera|abizena5=Enia|abizena6=Sahu|abizena7=Almenara|abizena8=Kervella|abizena9=Avenhaus|izena2=R|izena3=D|izena4=S|izena5=A|izena6=K|izena7=J-M|izena8=P|izena9=H|data=2018-10-11|url=https://academic.oup.com/mnras/article/480/1/236/5050382|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=1|zenbakia=480|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/sty1805|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

Sekuentzia nagusiko masa baxuko izarrek masa altukoek baino batez besteko [[Dentsitate (fisika)|dentsitate]] altuagoa dute<ref>{{Erreferentzia|abizena=Zombeck, Martin V.|izenburua=Handbook of space astronomy and astrophysics|argitaletxea=Cambridge Univ. Press|data=2007|url=https://www.worldcat.org/oclc/310197447|edizioa=3rd ed|isbn=978-0-511-34964-5|pmc=310197447|sartze-data=2020-05-22}}</ref> eta Proxima Centauri ez da salbuesten. Bere batez besteko dentsitatea 47.1×10<sup>3</sup> kg/m<sup>3</sup>-koa da, edo 7.1 g/cm<sup>3</sup>-koa, Eguzkiarena 1.411×10<sup>3</sup> kg/m<sup>3</sup>-koa (1.411 g/cm<sup>3</sup>) den bitartean.<ref group="oh">Dentsitatea (''ρ'') masa eta bolumenaren arteko zatiketaren zatidura da. Eguzkiari dagokionean, honakoa da dentsitatea:

<math>{\displaystyle \rho }=\begin{smallmatrix}\frac{M}{M_{\odot}} \cdot \left( \frac{R}{R_{\odot}} \right)^{-3} \cdot \rho_{\odot}\end{smallmatrix}</math>

= 0.122 · 0.154<sup>−3</sup> · (1.41 × 10<sup>3</sup> kg/m<sup>3</sup>)

= 33.4 · (1.41 × 10<sup>3</sup> kg/m<sup>3</sup>)

= 4.71 × 10<sup>4</sup> kg/m<sup>3</sup>

Non ''ρ'' batez besteko dentsitatea den. Ikus:

Munsell, Kirk; Smith, Harman; Davis, Phil; Harvey, Samantha (June 11, 2008). "[https://web.archive.org/web/20080102034758/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric Sun: facts & figures]". ''Solar system exploration''. NASA. Archived from the original on January 2, 2008. Retrieved July 12, 2008.

Bergman, Marcel W.; Clark, T. Alan; Wilson, William J. F. (2007). ''Observing projects using Starry Night Enthusiast'' (8th ed.). Macmillan. pp. 220–221. ISBN <bdi>978-1-4292-0074-5</bdi>.</ref>

=== Errotazioa ===
1998an aldakuntza fotometrikoen ikerketa bat egin eta Proxima Centaurik bere buruaren inguran bira bat emateko 83,5 [[egun]] lurtar behar dituela ondorioztatu zen.<ref name=":8">{{Erreferentzia|izena=G. Fritz|abizena=Benedict|izenburua=Photometry of Proxima Centauri and Barnard's Star Using [ITAL]Hubble[/ITAL] [ITAL]Space[/ITAL] [ITAL]T[/ITAL][ITAL]elescope[/ITAL] Fine Guidance Sensor 3: A Search for Periodic Variations|orrialdeak=429–439|abizena2=McArthur|abizena3=Nelan|abizena4=Story|abizena5=Whipple|abizena6=Shelus|abizena7=Jefferys|abizena8=Hemenway|abizena9=Franz|izena2=Barbara|izena3=E.|izena4=D.|izena5=A. L.|izena6=P. J.|izena7=W. H.|izena8=P. D.|izena9=Otto G.|data=1998-07|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/300420|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=1|zenbakia=116|doi=10.1086/300420|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Haatik, 2002an eginiko adierazle [[Kromosfera|kromosferikoen]] azterketek [[Biraketa periodo|errotazio periodo]] luzeago bat zuela aditzera eman zuten, 116.6±0.7 egun lurtarrekoa hain zuzen.<ref>{{Erreferentzia|izena=A.|abizena=Suárez Mascareño|izenburua=Rotation periods of late-type dwarf stars from time series high-resolution spectroscopy of chromospheric indicators|orrialdeak=2745–2756|hizkuntza=en|abizena2=Rebolo|abizena3=González Hernández|abizena4=Esposito|izena2=R.|izena3=J. I.|izena4=M.|data=2015-09-21|url=https://academic.oup.com/mnras/article-lookup/doi/10.1093/mnras/stv1441|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=3|zenbakia=452|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/stv1441|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Alabaina beranduago egin ziren azterketek periodo hori 82.6±0.1 egunera murriztu zuten.<ref>{{Erreferentzia|izena=John M.|abizena=Collins|izenburua=Calculations of periodicity from H α profiles of Proxima Centauri|orrialdeak=A48|abizena2=Jones|abizena3=Barnes|izena2=Hugh R. A.|izena3=John R.|data=2017-06|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361/201628827|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|zenbakia=602|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/201628827|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

=== Barnealdea eta konbekzioa ===
Masa gutxi edukitzeak izarraren barnealdea erabat [[Konbekzio|konbektibo]] egiten du<ref>Yadav, Rakesh K.; et al. (2016ko abendua). "Magnetic Cycles in a Dynamo Simulation of Fully Convective M-star Proxima Centauri". ''The Astrophysical Journal Letters''. '''833''' (2): 6. arXiv:1610.02721. Bibcode:2016ApJ...833L..28Y. doi:10.3847/2041-8213/833/2/L28. L28.</ref> eta energia [[Plasma (fisika)|plasmaren]] mugimendu fisikoaren ondorioz garraiatzen da barnealdetik kanpoaldera, [[Desintegrazio erradioaktibo|prozesu erradioaktiboek]] eragin gutxiago dutelarik. Beraz, [[hidrogeno]]aren [[Fusio nuklear|fusio termonuklearrak]] sortzen dituen [[helio]] hondarrak ez dira [[Izarren nukleosintesi|nukleoan]] metatzen, izarrean zehar mugitzen egoten dira etengabe. Eguzkiak [[sekuentzia nagusia]] utziko du bere hidrogenoaren %10 inguru xahutu ondoren, baina Proxima Centaurik ia bere erregai guztia xahutuko du hidrogenoaren fusioa egiteari utzi aurretik. Horrek ematen dio hain bizitza luzea izarrari, lau trilioi urte ingurukoa.<ref name=":14">{{erreferentzia|izena=Fred C. Adams, Gregory Laughlin|abizena=Genevieve J. M. Graves|urtea=2004|izenburua=RED DWARFS AND THE END OF THE MAIN SEQUENCE|argitaletxea=RevMexAA|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=http://www.astroscu.unam.mx/rmaa/RMxAC..22/PDF/RMxAC..22_adams.pdf}}</ref>

Konbekzioa [[eremu magnetiko]]a eratu eta iraunaraztearekin lotuta dago. Eremu honen [[Magnetismo|energia magnetikoa]] izarraren gainazalera igortzen da [[Izar-sugarra|garrak]] askatzen dituenean, zeinak izarraren batez besteko distira areagotzen duten denbora tarte labur batez. Gar hauek izarra bezain handiak izatera iritsi daitezke eta haien tenperatura hogeita zazpi milioi [[Kelvin (unitatea)|kelvin]] ingurukoa izan ohi da,<ref name=":3" /> hau da, [[X izpi]]ak igortzeko besteko beroa dute.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Chandra :: Photo Album :: Proxima Centauri :: 09 Nov 04|url=https://chandra.harvard.edu/photo/2004/proxima/|aldizkaria=chandra.harvard.edu|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Hori horrela, Proxima Centauriren ohiko X izpi argitasuna, gutxi gorabehera (4–16) × 10<sup>26</sup> erg/s ((4–16) × 10<sup>19</sup> W)-ekoa da, Eguzkia gehienez iritsi daitekeena bezalakoa. Baina gar indartsuenak igortzean [[argitasun]] hori 10<sup>28</sup> erg/s (10<sup>21</sup> W)-ra irits daiteke.<ref name=":3" />

=== Kanpoaldea ===
Proxima Centauriren kromosfera aktibo dago eta haren [[Espektro (argipena)|espektroan]] banaka ionizatutako [[magnesio]]aren igorpen-lerro indartsu bat ageri da, 280 [[Nanometro|nm]]-ko uhin-luzeran.<ref>E. F., Guinan; Morgan, N. D. (1996). "Proxima Centauri: rotation, chromospheric activity, and flares". ''Bulletin of the American Astronomical Society''. '''28''': 942. Bibcode:1996AAS...188.7105G</ref> Izar honen gainazalaren %88 inguru aktibo dagoela uste da, hori Eguzkia [[Eguzki ziklo|bere zikloetako]] maximoetan egoten dena baino askoz gehiago da. Gar oso gutxi edo bat ere ez igortzen dituenean Proxima Centauriren koroa 3,5 milioi kelvineko tenperaturara iristen da, [[Eguzki koroa|Eguzkiaren koroa]] periodo inaktibo beretan bi milioi kelvineko tenperaturetara iristen den bitartean.<ref>{{Erreferentzia|izena=Bradford J.|abizena=Wargelin|izenburua=Stringent X‐Ray Constraints on Mass Loss from Proxima Centauri|orrialdeak=503–514|hizkuntza=en|abizena2=Drake|izena2=Jeremy J.|data=2002-10-10|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/342270|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=578|issn=0004-637X|doi=10.1086/342270|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Gainera, aldi horietan igortzen dituen X izpiak Eguzkiak igortzen dituenekin aldera daitezke.<ref name=":5">{{Erreferentzia|izena=Brian E.|abizena=Wood|izenburua=Observational Estimates for the Mass-Loss Rates of α Centauri and Proxima Centauri Using [ITAL]Hubble Space Telescope[/ITAL] L[CLC]y[/CLC]α Spectra|orrialdeak=L49–L52|abizena2=Linsky|abizena3=Müller|abizena4=Zank|izena2=Jeffrey L.|izena3=Hans-Reinhard|izena4=Gary P.|data=2001-01-20|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/318888|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=547|doi=10.1086/318888|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Hala ere, Proxima Centauriren aktibitate orokorra beste nano gorriena baino askoz apalagotzat hartzen da,<ref name=":5" /> eta hori bat dator bere adinarekin, 4.85 × 10<sup>9</sup> urte dituela kalkulatzen da.<ref name=":4" /> Izan ere, zenbat eta zaharragoa izan nano gorria, orduan eta aktibitate gutxiago izango duela uste da, haren errotazio-periodoak behera egiten duelako.<ref>{{Erreferentzia|izena=J. R.|abizena=Stauffer|izenburua=Chromospheric activity, kinematics, and metallicities of nearby M dwarfs|orrialdeak=531|hizkuntza=en|abizena2=Hartmann|izena2=L. W.|data=1986-07|url=http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1086/191123|aldizkaria=The Astrophysical Journal Supplement Series|zenbakia=61|issn=0067-0049|doi=10.1086/191123|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Lasaitze hori milaka milioika urtetan gertatzen den prozesua da. Aktibotasun periodoa, hau da, izarraren zikloa 442 egun ingurukoa da, oso laburra Eguzkiarenarekin alderatuta, zeinarena hamaika urtekoa den.<ref>{{Erreferentzia|izena=C.|abizena=Cincunegui|izenburua=A possible activity cycle in Proxima Centauri|orrialdeak=1107–1113|abizena2=Díaz|abizena3=Mauas|izena2=R. F.|izena3=P. J. D.|data=2007-01|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361:20066027|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|alea=3|zenbakia=461|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361:20066027|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

Proxima Centaurik [[Eguzki haize|eguzki-haize]] erlatiboki ahula du, galtzen duen masaren % 20a baino ez duelako galtzen eguzki-haizean. Izar hau Eguzkia baino askoz txikiagoa denez, gainazal unitateko galdutako masa Eguzkiak gainazal berean galdutakoa halako zortzi izan daiteke.<ref>Wood, B. E.; Linsky, J. L.; Muller, H.-R.; Zank, G. P. (2000). "Observational estimates for the mass-loss rates of Alpha Centauri and Proxima Centauri using Hubble Space Telescope Lyman-alpha spectra". ''Astrophysical Journal''. '''537''' (2): L49–L52. arXiv:astro-ph/0011153. Bibcode:2000ApJ...537..304W. doi:10.1086/309026.</ref>

=== Bilakaera ===
Proxima Centauri masa gutxidun [[nano gorri]] bat izaki, hurrengo lau bilioi urtetan sekuentzia nagusian jarraituko du. Helio proportzioa areagotu hala [[hidrogenoaren fusio]]aren ondorioz (fusio horretatik ateratzen den soberakina helioa da), izarra gero eta beroago eta txikiago egingo da, era horretan [[nano urdin]] bihurtuz. Periodo honen amaieran distiratsuago egingo da, Eguzkiaren %2,5eko distira lortu arte, eta bere inguruko gorputzak berotu egingo ditu milaka milioi urte iraungo dituen periodoan zehar. Hidrogenoa agortu orduko, Proxima Centauri [[nano zuri]] bihurtuko da, [[erraldoi gorri]] izatearen fasetik igaro gabe, eta poliki-poliki geratuko zaizkion azken bero-energia apurrak xahutuko ditu.<ref name=":14" />

=== Distantzia eta mugimenduak ===
[[Fitxategi:Near-stars-past-future-eu.svg|thumb|289x289px|Duela 20.000 urte hasi eta hemendik 80.000 urte artean gure izarretik hurbilen egongo diren izarrak. Proxima Centauri horiz dago. ]]
[[Fitxategi:Orbital plot of Proxima Centauri.jpg|thumb|291x291px|Lurretik ikusita, Proxima Centauriren orbitaren eskema. Izar urdin distiratsua Alpha Centauri delarik eta Proxima orban gorri txikia. ]]
768.5004±0.2030 miliarkusegundoko [[paralaxi]]an oinarriturik, 2018ko [[Gaia (espazio-zunda)|Gaia Data Release 2]]-n argitaratu zenaren arabera, Proxima Centauri Eguzkitik 4,244 argi-urte ingurura kokatzen da.<ref>{{Erreferentzia|abizena=Gaia Collaboration|izenburua=Gaia Data Release 2: Summary of the contents and survey properties|orrialdeak=A1|abizena2=Brown|abizena3=Vallenari|abizena4=Prusti|abizena5=de Bruijne|abizena6=Babusiaux|abizena7=Bailer-Jones|abizena8=Biermann|abizena9=Evans|izena2=A. G. A.|izena3=A.|izena4=T.|izena5=J. H. J.|izena6=C.|izena7=C. A. L.|izena8=M.|izena9=D. W.|data=2018-08|url=https://www.aanda.org/10.1051/0004-6361/201833051|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|zenbakia=616|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/201833051|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Lehenago hainbat paralaxi datu argitaratu ziren eta horiek poliki-poliki zorrozten joan dira: 2014an [[Research Consortium On Nearby Stars]]-ek 768.13±1.04 [[Minutu sexagesimal|mas]]-ekoa zela adierazi zuen;<ref>{{Erreferentzia|izena=John C.|abizena=Lurie|izenburua=THE SOLAR NEIGHBORHOOD. XXXIV. A SEARCH FOR PLANETS ORBITING NEARBY M DWARFS USING ASTROMETRY|orrialdeak=91|abizena2=Henry|abizena3=Jao|abizena4=Quinn|abizena5=Winters|abizena6=Ianna|abizena7=Koerner|abizena8=Riedel|abizena9=Subasavage|izena2=Todd J.|izena3=Wei-Chun|izena4=Samuel N.|izena5=Jennifer G.|izena6=Philip A.|izena7=David W.|izena8=Adric R.|izena9=John P.|data=2014-10-13|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0004-6256/148/5/91|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=5|zenbakia=148|issn=1538-3881|doi=10.1088/0004-6256/148/5/91|sartze-data=2020-05-22}}</ref> 771.64±2.60 mas-ekoa [[Hipparcos|Hipparcos Katalogo berrituak]], 2007an;<ref>{{Erreferentzia|izena=F.|abizena=van Leeuwen|izenburua=Validation of the new Hipparcos reduction|orrialdeak=653–664|data=2007-11|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361:20078357|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|alea=2|zenbakia=474|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361:20078357|sartze-data=2020-05-22}}</ref> 768.77±0.37-ekoa Hubble Espazio-teleskopioaren Orientazio-sentsore Finen arabera, 1999an;<ref>{{Erreferentzia|izena=G. Fritz|abizena=Benedict|izenburua=Interferometric Astrometry of Proxima Centauri and Barnard's Star Using [ITAL]HUBBLE SPACE TELESCOPE[/ITAL] Fine Guidance Sensor 3: Detection Limits for Substellar Companions|orrialdeak=1086–1100|abizena2=McArthur|abizena3=Chappell|abizena4=Nelan|abizena5=Jefferys|abizena6=van Altena|abizena7=Lee|abizena8=Cornell|abizena9=Shelus|izena2=Barbara|izena3=D. W.|izena4=E.|izena5=W. H.|izena6=W.|izena7=J.|izena8=D.|izena9=P. J.|data=1999-08|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/300975|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=2|zenbakia=118|doi=10.1086/300975|sartze-data=2020-05-22}}</ref> 772.33±2.42 mas-ekoa jatorrizko Hipparcos Katalogoan, 1997an.<ref>{{Erreferentzia|izena=F.|abizena=van Leeuwen|izenburua=The Hipparcos catalog|orrialdeak=505–506|data=2009-06|url=http://dx.doi.org/10.1051/0004-6361/200912202|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|alea=1|zenbakia=500|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361/200912202|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Arestian esan bezala, 2.18 [[Gradu sexagesimal|graduk]] bereizten dituzten [[Alpha Centauri]] eta Proxima Centauri Lurretik begiratuz gero,<ref>{{Erreferentzia|izena=J. Davy|abizena=Kirkpatrick|izenburua=Brown Dwarf Companions to G-Type Stars. I. Gliese 417B and Gliese 584C|orrialdeak=3235–3253|abizena2=Dahn|abizena3=Monet|abizena4=Reid|abizena5=Gizis|abizena6=Liebert|abizena7=Burgasser|izena2=Conard C.|izena3=David G.|izena4=I. Neill|izena5=John E.|izena6=James|izena7=Adam J.|data=2001-06|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/321085|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=6|zenbakia=121|doi=10.1086/321085|sartze-data=2020-05-22}}</ref> hau da, Ilargi betearen diametro angeluarra lau aldiz.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Moon Fact Sheet|url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html|aldizkaria=nssdc.gsfc.nasa.gov|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Proximak gainera mugimendu propio azkarra dauka erlatiboki, 2.85 arkusegundo mugitzen baita urtean zeruan.<ref>{{erreferentzia|izena=G. F. Benedict, B. McArthur, E. Nelan1, D. Story, A. L. Whipple, W. H. Jefferys|abizena=Q. Wang, P. J. Shelus, P. D. Hemenway, J. McCartney, Wm. F. van Altena, R. Duncombe, O. G. Franz and L. W. Fredrick|urtea=|izenburua=Astrometric Stability and Precision of Fine Guidance Sensor #3: The Parallax and Proper Motion of Proxima Centauri|argitaletxea=Astrometric Stability and Precision of FGS3|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=http://clyde.as.utexas.edu/SpAstNEW/Papers_in_pdf/%7BBen93%7DEarlyProx.pdf}}</ref> 22,2 km/s-ko [[abiadura erradiala]] dauka, Eguzkira zuzendua.<ref name=":6">Kervella, P.; Thévenin, F.; Lovis, C. (2017). "Proxima's orbit around α Centauri". ''Astronomy & Astrophysics''. '''598''': L7. arXiv:1611.03495. Bibcode:2017A&A...598L...7K. doi:10.1051/0004-6361/201629930. ISSN 0004-6361.</ref>

Ezagutzen diren izarren artean Proxima Centauri da gaur egun hurbilen daukaguna, hala izan da azken 32.000 urtetan eta hala izango da beste 25.000 urte ingurutan, Alpha Centauri A eta Alpha Centauri B hurbilago izan arte. Hori gertatzen denean 79,91 urte ingurutan behin txandakatu egingo dira izarrak eta bi horietako bat egongo da Lurretik hurbilen. 2001ean, [[J. García-Sánchez]] eta bere ikertaldeak hemendik 26.700 urtera Proxima Eguzkiarengandik inoiz baino hurbilago egongo dela aurreikusi zuten, 3,11 argi-urtera hain zuzen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2001|izenburua=Stellar encounters with the solar system|argitaletxea=Astronomy & Astrophysics|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=https://www.aanda.org/articles/aa/pdf/2001/44/aah2819.pdf}}</ref> 2010ean aldiz, [[V. V. Bobylev]] astronomoak hurreratze hori jazotzean 2,9 [[argi-urte]]ra egongo dela aditzera eman zuen eta 27.400 urte barru gertatuko dela.<ref>{{Erreferentzia|izena=V. V.|abizena=Bobylev|izenburua=Searching for stars closely encountering with the solar system|orrialdeak=220–226|hizkuntza=en|data=2010-03|url=http://link.springer.com/10.1134/S1063773710030060|aldizkaria=Astronomy Letters|alea=3|zenbakia=36|issn=1063-7737|doi=10.1134/S1063773710030060|sartze-data=2020-05-22}}</ref> 2014an ordea, [[C. A. L. Bailer-Jones]] astronomoak zuzenketa bat egin eta hurreratzea 3,07 argi-urtera kokatu zuen, hemendik 26.710 urtera.<ref>Bailer-Jones, C. A. L. (2015eko martxoa). "Close encounters of the stellar kind". ''Astronomy & Astrophysics''. '''575''': 13. arXiv:1412.3648. Bibcode:2015A&A...575A..35B. doi:10.1051/0004-6361/201425221. A35.</ref> Proxima Centauri [[Esne Bidea]]n [[Esne Bidea#Erdigune galaktikoa|Erdigune Galaktikoaren]] inguruan biratzen dabil izar guztiak bezala, harengandik gutxienez 27.000 argi-urtera eta gehienez 31.000ra, garaiaren arabera aldatzen da. Bere [[Eszentrikotasun|orbita-eszentrikotasuna]] 0.07-koa da.<ref>Allen, C.; Herrera, M. A. (1998). "The galactic orbits of nearby UV Ceti stars". ''Revista Mexicana de Astronomía y Astrofísica''. '''34''': 37–46. Bibcode:1998RMxAA..34...37A.</ref>

Proxima aurkitu aurretik ere jada bazen Alpha Centauri sistema bitarrak beste kide bat izan zezakeen susmoa. Hipparcos sateliteak bildutako datuek eta Lurretik egindako behaketek susmo horri indarra eman zioten. Proxima Alpha Centauri sistemako hirugarren kidea da, beste biak izar-bitar bat direlarik eta horregatik izendatzen da batzuetan Alpha Centauri C. 2017an Kervella eta bere ikertaldeak zehaztasun handiko abiadura erradialaren neurketak egin zituzten eta Proxima eta Alpha Centauri grabitazionalki lotuak daudela ondorioztatu zuten.<ref name=":6" /> Alpha Centauri AB-ren barizentroaren inguruan duen [[orbita-periodo]]a {{val|547000|6600|4000}} urtekoa dela diote gaurko azterketa berrienak eta 0.5±0.08-ko eszentrikotasuna duela orbita horretan.<ref name=":6" /> Periastroan Alpha Centauritik {{Val|4300|1100|900}} UAra kokatzen da eta apoastroan {{Val|13000|300|100}} UAra. Egun, Proxima barizentro hartatik 12.947 ± 260 UAra kokatzen da, hau da, apoastrotik hurbil.<ref name=":6" />

Teorian, [[izar hirutar]] bat naturalki sortzeko masa baxuko izar bat masa handiagoko izar bitar batek harrapatu behar du, kasu honetan 1.5–2 [[Eguzki masa|<var>M</var><sub>☉</sub>]]-ko masa duenak, eta hori [[Izar-kumulu|kumulua]] sakabanatu aurretik jazo behar da.<ref>{{Erreferentzia|izena=P.|abizena=Kroupa|izenburua=The dynamical properties of stellar systems in the Galactic disc|orrialdeak=1507–1521|hizkuntza=en|data=1995-12-15|url=https://academic.oup.com/mnras/article-lookup/doi/10.1093/mnras/277.4.1507|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=4|zenbakia=277|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/277.4.1507|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Hipotesi hau egiaztatzeko neurketa zehatzagoak behar dira ordea.<ref name=":7">{{Erreferentzia|izena=Jeremy G.|abizena=Wertheimer|izenburua=Are Proxima and α Centauri Gravitationally Bound?|orrialdeak=1995–1997|hizkuntza=en|abizena2=Laughlin|izena2=Gregory|data=2006-11|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/507771|aldizkaria=The Astronomical Journal|alea=5|zenbakia=132|issn=0004-6256|doi=10.1086/507771|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Alpha Centaurik sistema sortzen zegoela lotu bazen Proxima sistemara, ziur aski hura osatzen duten hiru izarrek antzeko osaera elementala izango dute. Baliteke Proxima egote hutsak Alpha Centauriren [[disko zirkumestelar]]ra astindu izatea iraganean. Honek substantzia lurrunkorren kopurua areagotuko zukeen ([[ur]]arena adibidez) eta planeta harritsuak substantzia horiez hornituko lituzke.<ref name=":7" /> Ezin da baztertu ordea Proxima Alpha Centauri sistema eratu ondoren harrapatua izatea, hasieran orbita oso eszentriko batekin, baina denboraren poderioz egonkortu egin zena [[itsasaldi galaktiko]]ek edo beste izarrekin izandako topaketek lagunduta. Horrek adieraziko luke Proximaren planetek askoz aukera gutxiago izan dituztela Alpha Centaurik mendean hartzeko edo hark orbitalki eraginak izateko.<ref>{{Erreferentzia|izena=F.|abizena=Feng|izenburua=Was Proxima captured by Alpha Centauri A and B?|orrialdeak=3185–3189|hizkuntza=en|abizena2=Jones|izena2=H. R. A.|data=2018-01-21|url=http://academic.oup.com/mnras/article/473/3/3185/4349757|aldizkaria=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|alea=3|zenbakia=473|issn=0035-8711|doi=10.1093/mnras/stx2576|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

Sei izar bakanduk, bi izar bitarrek eta izar hirutar batek Proxima Centaurirekin eta Alpha Centaurirekin batera bidaiatzen dute galaxian zehar, berdin mugituz. Izar guzti hauek Alpha Centauriren mugimendu berezitik 10 km/s-ra mugitzen dira. Beraz, mugimendu bera duten izar guzti horiek talde bat osatzen dute eta horrek jatorri bera dutela adieraz dezake,<ref>{{Erreferentzia|izena=Kathryn V.|abizena=Johnston|izenburua=Fossil Signatures of Ancient Accretion Events in the Halo|orrialdeak=278|hizkuntza=en|abizena2=Hernquist|abizena3=Bolte|izena2=Lars|izena3=Michael|data=1996-07|url=http://adsabs.harvard.edu/doi/10.1086/177418|aldizkaria=The Astrophysical Journal|zenbakia=465|issn=0004-637X|doi=10.1086/177418|sartze-data=2020-05-22}}</ref> adibidez, izar-kumulu bat.

== Planeta-sistema ==
{| class="wikitable" style="width:100%;"
|+Proxima Centauriren planeta-sistema<ref name=":9" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Yiting|abizena=Li|izenburua=A Candidate Transit Event around Proxima Centauri|orrialdeak=49|abizena2=Stefansson|abizena3=Robertson|abizena4=Monson|abizena5=Cañas|abizena6=Mahadevan|izena2=Gudmundur|izena3=Paul|izena4=Andrew|izena5=Caleb|izena6=Suvrath|data=2017-12-14|url=https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2515-5172/aaa0d5|aldizkaria=Research Notes of the AAS|alea=1|zenbakia=1|issn=2515-5172|doi=10.3847/2515-5172/aaa0d5|sartze-data=2020-05-23}}</ref><ref name=":13" /><ref>Kervella, Pierre; Arenou, Frédéric; Schneider, Jean (2020). "Orbital inclination and mass of the exoplanet candidate Proxima c". ''Astronomy & Astrophysics''. '''635''': L14. arXiv:2003.13106. Bibcode:2020A&A...635L..14K. doi:10.1051/0004-6361/202037551. ISSN 0004-6361.</ref>
![[Planeta]]
![[Masa]]
([[Lur masa|''M''<sub>⊕</sub>]])
![[Ardatzerdi handi]]a
([[Unitate astronomiko|UA]])
![[Orbita-periodo]]a
([[egun]])
![[Eszentrikotasun]]a
![[Makurdura orbital|Makurdura]]
([[Gradu sexagesimal|º]])
![[Erradio (geometria)|Erradioa]]
([[Lur erradio|''R''<sub>⊕</sub>]])
|-
|<center>b</center>
|<center>≥{{Val|1.27|0.19|0.17}}</center>
|<center>{{Val|0.0485|0.0041|0.0051}}</center>
|<center>11.186</center>
|<center>< 0.35</center>
|<center>—</center>
|<center>0.8–1.5<ref>Bixel, A.; Apai, D. (2017ko otsailaren 21). "Probabilistic Constraints on the Mass and Composition of Proxima b". ''The Astrophysical Journal Letters''. '''836''' (2): L31. arXiv:1702.02542. Bibcode:2017ApJ...836L..31W. doi:10.3847/2041-8213/aa5f51. hdl:10150/623234. ISSN 2041-8205.</ref></center>
|-
|<center>c (hautagaia)</center>
|<center>{{Val|12|12|5}}</center>
|<center>1.489±0.049</center>
|<center>{{Val|1900|96|82}}</center>
|<center>—</center>
|<center>152±14 (28±14)<ref group="oh">Mugimendu-anomalia bektore propio bakar bat atzeman denez, bi makurdura dira posible: 152±14° ohikoena den ebazpen [[Mugimendu aurrerakoi eta atzerakoia|aurrerakoirako]], 28±14° ezohikoa den ebazpen [[Mugimendu aurrerakoi eta atzerakoia|atzerakoirako]]. </ref></center>
|<center>—</center>
|}
=== Proxima b ===
{{Sakontzeko|Proxima Centauri b}}
{| class="wikitable" style="float:right; text-align:center;"
|+Hautagaiek eduki ditzaketen gehienezko masak<ref>{{Erreferentzia|izena=M.|abizena=Endl|izenburua=Toward detection of terrestrial planets in the habitable zone of our closest neighbor: proxima Centauri|orrialdeak=1149–1153|abizena2=Kürster|izena2=M.|data=2008-09|url=http://www.aanda.org/10.1051/0004-6361:200810058|aldizkaria=Astronomy & Astrophysics|alea=3|zenbakia=488|issn=0004-6361|doi=10.1051/0004-6361:200810058|sartze-data=2020-05-23}}</ref>
![[Orbita-periodo]]a
([[egun]])
![[Ardatzerdi handi]]a
([[Unitate astronomiko|UA]])
![[Masa|Gehienezko masa]]
([[M⊕|M<sub>⊕</sub>]])<ref group="oh"><math>m\times sin(i)</math> adierazpenetik eratorritako balioak dira, goi-muga ezartzen diotenak hautagaiaren masari. Adierazpen horretan <math>i</math> orbitaren zuzen normala eta ikuste-zuzenaren arteko angelua da, orbita zirkular batean. Orbita planetarioak aurpegitik hurbil badaude, edo oso orbita eszentrikoak badira, hemen adierazitako mugak gainditzen dituzten planetek gaitasuna izango lukete [[Exoplanetak atzemateko metodoak|abiadura erradialaren metodoari]] iskin egiteko. Hau da, datuak ez lirateke balizkoak. </ref>
|-
|3.6–13.8
|0.022–0.054
|2–3
|-
|< 100
|< 0.21
|8.5
|-
|< 1000
|< 1
|16
|}
Proxima Centauri b, edo Alpha Centauri Cb, izarra 0.05 [[Unitate astronomiko|UAko]] distantziara orbitatzen duen [[Planeta teluriko|planeta harritsu]] bat da, 11,2 egun lurtarreko orbita-periodoa duena. Bere masa gutxienez Lurrarena halako 1,3 dela uste da. Proxima b-ko batez besteko tenperatura ura egoera likidoan izateko bestekoa dela uste da, horrek izarraren [[Zona zirkunestelar bizigarri|gune bizigarrian]] kokatzen du.<ref name=":9">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2016ko ekainaren 13|izenburua=A terrestrial planet candidate in a temperate orbit around
Proxima Centauri|argitaletxea=eso.org|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=en|url=https://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso1629/eso1629a.pdf}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Kenneth|abizena=Chang|izenburua=One Star Over, a Planet That Might Be Another Earth|hizkuntza=en-US|data=2016-08-24|url=https://www.nytimes.com/2016/08/25/science/earth-planet-proxima-centauri.html|aldizkaria=The New York Times|issn=0362-4331|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Sarah|abizena=Knapton|izenburua=Proxima b: Alien life could exist on 'second Earth' found orbiting our nearest star in Alpha Centauri system|hizkuntza=en-GB|data=2016-08-24|url=https://www.telegraph.co.uk/science/2016/08/24/proxima-b-alien-life-could-exist-on-second-earth-found-orbiting/|aldizkaria=The Telegraph|issn=0307-1235|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

[[Exoplaneta]]ren lehen zantzuak [[Mikko Tuomi]]k topatu zituen 2013an, zeinak [[Hertfordshireko Unibertsitatea]]n jarduten duen.<ref>{{Erreferentzia|izena=Pale Red|abizena=Dot|izenburua=Proxima b is our neighbor… better get used to it!|hizkuntza=en-GB|data=2016-08-24|url=https://palereddot.org/proxima-b-is-our-closest-neighbor-better-get-used-to-it/|aldizkaria=PALE RED DOT|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Jacob|abizena=Aron|izenburua=Proxima b: Earth-like planet spotted just 4 light years away|hizkuntza=en-US|url=https://www.newscientist.com/article/mg23130884-100-proxima-b-closest-earth-like-planet-discovered-right-next-door/|aldizkaria=New Scientist|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Aurkikuntza egiaztatzeko asmoarekin 2016ko urtarrilean astronomo talde batek [[Puntu Gorri Zurbila]] proiektua abiarazi zuten.<ref group="oh">Puntu Gorri Zurbila (jatorrian ingelesez: ''Pale Red Dot'') Puntu Urdin Zurbila-ri (ingelesez: ''Pale Blue Dot'') eginiko erreferentzia bat da, zeina Voyager 1-ek Lurrari atera zion argazki bat den, urrun zegoela. </ref><ref>{{Erreferentzia|abizena=information@eso.org|izenburua=Follow a Live Planet Hunt! - Pale Red Dot campaign launched|hizkuntza=en|url=https://www.eso.org/public/announcements/ann16002/|aldizkaria=www.eso.org|sartze-data=2020-05-22}}</ref> 2016ko abuztuaren 24an mundu osoko hogeita hamaika zientzialarik osatutako talde batek,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=- The Washington Post|hizkuntza=en|url=https://www.washingtonpost.com/gdpr-consent/|aldizkaria=Washington Post|sartze-data=2020-05-22}}</ref> [[Londreseko Mary Erregina Unibertsitatea|Londreseko Mary Erregina Unibertsitateko]] Guillem Anglada-Escudé buru, [[Proxima Centauri b]]-ren izatea egiaztatu zuen<ref>{{Erreferentzia|izena=Samantha Mathewson 24|abizena=August 2016|izenburua=Proxima b By the Numbers: Possibly Earth-Like World at the Next Star Over|hizkuntza=en|url=https://www.space.com/33837-earth-like-planet-proxima-centauri-numbers.html|aldizkaria=Space.com|sartze-data=2020-05-22}}</ref> eta aditzera eman [[parekoen ebaluazio]]a jaso zuen [[Nature|''Nature''ko]] artikulu batean.<ref name=":9" /><ref>{{Erreferentzia|izena=Alexandra|abizena=Witze|izenburua=Earth-sized planet around nearby star is astronomy dream come true|orrialdeak=381|hizkuntza=en|data=2016-08-25|url=http://www.nature.com/news/earth-sized-planet-around-nearby-star-is-astronomy-dream-come-true-1.20445|aldizkaria=Nature News|alea=7617|zenbakia=536|doi=10.1038/nature.2016.20445|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Neurketak bi [[Espektrometro|espektrograforekin]] egin ziren: [[La Silla Behatokia|La Silla Behatokiko]] 3,6 metroko ESO Teleskopioaren HARPS eta [[Paranal Behatokia|Paranal Behatokiko]] Teleskopio Oso Handiko 8 metroko UVES.<ref name=":9" /> Planeta horren Proximan zeharreko [[Iragate (astronomia)|iragate]] bat atzemateko hainbat saiakera egin ziren. 2016ko irailaren 8an iragate baten zantzuak atzeman ziren Bright Star Survey Teleskopioari esker, [[Zhongshan Estazioa]]n, [[Antartika]]n.<ref>Liu, Hui-Gen; et al. (2018ko urtarrila). "Searching for the Transit of the Earth-mass Exoplanet Proxima Centauri b in Antarctica: Preliminary Result". ''The Astronomical Journal''. '''155''' (1): 10. arXiv:1711.07018. Bibcode:2018AJ....155...12L. doi:10.3847/1538-3881/aa9b86. 12.</ref>[[Fitxategi:Pale Red Dot.jpg|thumb|261x261px|Puntu Gorri Zurbilak Proxima Centaurin exoplanetak bilatzea zuen helburu.]]Aurkikuntza egin baino lehen izarraren abiadura erradialaren neurketek zehaztuta zuten atzeman bazitekeen, exoplanetak izan beharreko gutxieneko masa.<ref name=":8" /><ref>Kürster, M.; Hatzes, A. P.; Cochran, W. D.; Döbereiner, S.; Dennerl, K.; Endl, M. (1999). "Precise radial velocities of Proxima Centauri. Strong constraints on a substellar companion". ''Astronomy & Astrophysics Letters''. '''344''': L5–L8. arXiv:astro-ph/9903010. Bibcode:1999A&A...344L...5K.</ref> Izarraren aktibitate mailak zarata gehitzen die abiadura erradialaren neurketei eta horrek zaildu egiten du metodo horren bidez exoplanetak aurkitzea.<ref>{{erreferentzia|izena=Steven H. Saar|abizena=Robert A. Donahue|urtea=|izenburua=Activity-Related Radial Velocity Variation in Cool Stars|argitaletxea=Astrophysical Journal|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://pdfs.semanticscholar.org/f853/b15f7c178a7f9dd1735752d2601c6202ee63.pdf}}</ref> 1998an [[Hubble espazio teleskopioa|Hubble Espazio-teleskopioaren]] barneko [[Objektu Ahulen Espektrografoa]]k Proxima izarra 0.5 UAra orbitatzen zuen planeta baten ebidentzia erakutsi zuen. [[Eremu Luzeko Kamera Planetarioa 2]] Hubblek atzemandakoa egiaztatzen saiatu zen, baino ez zuen lortu.<ref>Schultz, A. B.; Hart, H. M.; Hershey, J. L.; Hamilton, F. C.; Kochte, M.; Bruhweiler, F. C.; Benedict, G. F.; Caldwell, John; Cunningham, C.; Wu, Nailong; Franz, O. G.; Keyes, C. D.; Brandt, J. C. (1998). "A possible companion to Proxima Centauri". ''Astronomical Journal''. '''115''' (1): 345–350. Bibcode:1998AJ....115..345S. doi:10.1086/300176.</ref> Bestalde, [[Cerro Tololoko Behatokia|Cerro Tololo Amerikarteko Behatokiak]] eginiko neurketa astrometrikoek Proximak Jupiterren tamainako planeta bat zuela uste izatera eraman zituen astronomoak, zeinak bi eta hamabi urte hartuko orbita-periodoa izan beharko zukeen.<ref>Lurie, John C.; Henry, Todd J.; Jao, Wei-Chun; Quinn, Samuel N.; Winters, Jennifer G.; Ianna, Philip A.; Koerner, David W.; Riedel, Adric R.; Subasavage, John P. (2014ko azaroa). "The Solar Neighborhood. XXXIV. a Search for Planets Orbiting Nearby M Dwarfs Using Astrometry". ''The Astronomical Journal''. '''148''' (5): 12. arXiv:1407.4820. Bibcode:2014AJ....148...91L. doi:10.1088/0004-6256/148/5/91. 91.</ref> Bigarren seinale bat ere atzeman zen, baina haren jatorriak zehaztu gabe dirau, izarraren aktibitatearengatik.<ref name=":9" />

=== Proxima c ===
Proxima c-ren izatea zalantzazkoa da gaur egun, 2019ko apirilean [[Mario Damasso]] [[astrofisika]]riak eta bere ikertaldeak atzeman zutela aditzera eman bazuten ere.<ref name=":10">{{Erreferentzia|izena=Mike Wall 12|abizena=April 2019|izenburua=Possible 2nd Planet Spotted Around Proxima Centauri|hizkuntza=en|url=https://www.space.com/proxima-centauri-possible-second-exoplanet.html|aldizkaria=Space.com|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref name=":11">{{Erreferentzia|izena=Lee|abizena=Billings|izenburua=A Second Planet May Orbit Earth’s Nearest Neighboring Star|hizkuntza=en|url=https://www.scientificamerican.com/article/a-second-planet-may-orbit-earths-nearest-neighboring-star/|aldizkaria=Scientific American|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Damassoren taldeak Proxima Centauriren abiadura erradialean aldaketa txikiak atzeman zituzten ESOren HARPS tresna erabiliz.<ref name=":10" /> Horrek Proximak bigarren planeta bat izateko aukerari indar handia eman dio, alabaina, egiaztapena behar da oraindik ziurtzat jotzeko. Exoplanetak Lurraren masa halako sei izango luke.<ref name=":13">{{Erreferentzia|izena=Mario|abizena=Damasso|izenburua=A low-mass planet candidate orbiting Proxima Centauri at a distance of 1.5 AU|orrialdeak=eaax7467|hizkuntza=en|abizena2=Sordo|abizena3=Anglada-Escudé|abizena4=Giacobbe|abizena5=Sozzetti|abizena6=Morbidelli|abizena7=Pojmanski|abizena8=Barbato|abizena9=Butler|izena2=Fabio Del|izena3=Guillem|izena4=Paolo|izena5=Alessandro|izena6=Alessandro|izena7=Grzegorz|izena8=Domenico|izena9=R. Paul|data=2020-01-01|url=https://advances.sciencemag.org/content/6/3/eaax7467|aldizkaria=Science Advances|alea=3|zenbakia=6|issn=2375-2548|doi=10.1126/sciadv.aax7467|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref name=":10" /> Proxima Centauri 1,5 UAko distantziara orbitatzen duela uste da eta 1900 egun inguruko orbita-periodoa duela, hau da, 5,2 urtekoa.<ref name=":11" /> Proxima Centauri nano gorria izateak eta planeta ustez kokatzen den distantziak ezinezko egingo lukete bizia, 39 K-eko (-234&nbsp;°C) tenperatura edukiko lukeelako.<ref name=":10" /> Hurrengo urteetan haren izatea egiaztatu edo ezeztatzea espero da, HARPS tresnaren neurketa gehigarriekin edo [[Europako Espazio Agentzia|Europar Espazio Agentziaren]] Gaia espazio-zundaren datuekin.<ref name=":10" /> Del Sordok, Damassoren ikertaldeko kidea, uste du Proxima c exoplanetak erraztu egingo duela Proxima Centauriren [[planeta-sistema]] behatzea, batez ere zuzeneko argazkien bidezko behaketa.<ref name=":10" /><ref name=":11" />

=== Gerrikoak ===
[[Fitxategi:Artist's impression of the dust belts around Proxima Centauri.jpg|thumb|Proxima Centauriren planeta-sistema, irudikapen artistikoa. ]]
2017an [[Atacama Large Millimeter Array|ALMAk]] Proxima Centauritik 1 eta 4 UA bitartean hauts eta hondakin hotzezko gerriko bat atzeman zuen. Hautsak 40 K inguruko tenperatura du eta guztira duen masa Lurrarenaren % 1 ingurukoa dela uste da. Beste bi ezaugarri berezi ere atzeman zituen ALMAk: 10 K-eko tenperaturadun gerriko hotz bat izarretik 30 UA ingurura orbitatzen eta igorpen trinkoaren iturri bat izarretik 1,2 arkusegundo ingurura. Betse gerriko baten zantzuak ere aurkitu ziren eta hau izarretik 0.4 UAra kokatuko litzateke.<ref>{{Erreferentzia|izena=G.|abizena=Anglada|izenburua=ALMA Discovery of Dust Belts around Proxima Centauri|abizena2=Amado|abizena3=Ortiz|abizena4=Gómez|abizena5=MacIas|abizena6=Alberdi|abizena7=Osorio|abizena8=Gómez|abizena9=Gregorio-Monsalvo|izena2=P. J.|izena3=J. L.|izena4=J. F.|izena5=E.|izena6=A.|izena7=M.|izena8=J. L.|izena9=I. D.|data=2017|url=http://zaguan.unizar.es/record/64319|aldizkaria=ASTROPHYSICAL JOURNAL LETTERS|issn=2041-8205|doi=10.3847/2041-8213/aa978b|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Ostera eginiko ikerketek ziurragotzat jo zuten aipatutako igorpenak 2017ko martxoan izarrak igorritako gar handi batek eraginak izatea. Ez da hautsik behar behaketak modelatzeko.<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Proxima Centauri's no good, very bad day: Flare illuminates lack of a dust ring; puts habitability of Proxima b in question|hizkuntza=en|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2018/02/180226103341.htm|aldizkaria=ScienceDaily|sartze-data=2020-05-22}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Meredith A.|abizena=MacGregor|izenburua=Detection of a Millimeter Flare from Proxima Centauri|orrialdeak=L2|abizena2=Weinberger|abizena3=Wilner|abizena4=Kowalski|abizena5=Cranmer|izena2=Alycia J.|izena3=David J.|izena4=Adam F.|izena5=Steven R.|data=2018-02-26|url=https://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8213/aaad6b|aldizkaria=The Astrophysical Journal|alea=1|zenbakia=855|issn=2041-8213|doi=10.3847/2041-8213/aaad6b|sartze-data=2020-05-22}}</ref>

=== Bizigarritasuna ===
{{Sakontzeko|Bizigarritasun planetario|Zona zirkunestelar bizigarri}}
Proxima Centauri b aurkitu aurretik, ''[[Alien Worlds]]'' (euskaraz, Estralurtar Munduak) telebistako dokumentalak Proxima Centaurin edo beste nano gorri batean bizia izan dezakeen planetaren bat existitu daitekeela adierazi zuen. Halako planeta Proxima Centauriren gune bizigarrian kokatuko litzateke, hau da, izarretik 0.023 eta 0.054 UA artean eta 3,6 eta 14 egun arteko orbita-periodoa edukiko luke.<ref>{{Erreferentzia|izena=Artie P.|abizena=Hatzes|izenburua=The Detection of Extrasolar Planets Using Precise Stellar Radial Velocities|argitaletxea=Springer Netherlands|orrialdeak=51–76|abizena2=Cochran|abizena3=Endl|izena2=William D.|izena3=Michael|data=2010|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-90-481-8687-7_3|aldizkaria=Planets in Binary Star Systems|isbn=978-90-481-8686-0|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Distantzia horretara kokaturiko planeta batek [[errotazio sinkrono]]a izan dezake. Planetaren orbita-eszentrikotasuna baxua balitz, Proxima Centauri gutxi mugituko litzateke planeta horren ortzian eta hortaz, planetaren lurrazalaren zati handienean eguna edo gaua izango litzateke beti. Planetak [[atmosfera]] balu, litekeena litzateke baliagarri izatea beti argiztaturiko aldean jasotako energia beti ilundutako aldera eramateko. Izan ere, atmosferarik gabe alde ilunean tenperatura hotzegia izango litzateke biziarentzat eta alderantziz beti argiztaturiko aldean, horrenbestez, bizia soilik [[Ilunabar aldea (astronomia)|ilunabar-aldeetan]] izango litzateke bideragarri.<ref>Tarter, Jill C., Mancinelli RL, Aurnou JM, Backman DE, Basri GS, Boss AP, Clarke A, Deming D (2007). "A reappraisal of the habitability of planets around M dwarf stars". ''Astrobiology''. '''7''' (1): 30–65. arXiv:astro-ph/0609799. Bibcode:2007AsBio...7...30T. doi:10.1089/ast.2006.0124. <nowiki>PMID 17407403</nowiki>.</ref>

Proxima Centaurik aldian-aldian igortzen dituen gar sendoek gune bizigarriko edozein planetaren atmosfera higatu dezakete, baina dokumentaleko zientzialariek arazo hau gaindigarritzat jo zuten. [[Kaliforniako Unibertsitatea|Kaliforniako Unibertsitateko]] Gibor Basri zientzialariaren hitzetan, "ez du inork bizigarritasunarentzako oztoporik aurkitu". Astronomoen kezketako bat izarretik jaregiten diren garren partikula kargatuek hurbileko planeta baten atmosfera desagerrarazteko izan dezaketen gaitasuna da. Planetak [[eremu magnetiko]] sendoa badu, partikula horien aurkako ezkutu gisa jardungo du eta atmosfera babestu. Esan beharra dago orbita sinkronoan harrapatutako planeta baten, zeinak bere ardatzaren inguruan bira bat emateko izarraren inguruan bira emateko behar beste denbora behar duen, abiadura nahikoa dela halako eremu magnetiko bat sortzeko, betiere planetaren barneak [[Urtze|urtuta]] irauten badu.<ref>Alpert, Mark (2005ko azaroa). "Red star rising". ''Scientific American''. '''293''' (5): 28. Bibcode:2005SciAm.293e..28A. doi:10.1038/scientificamerican1105-28. <nowiki>PMID 16318021</nowiki>.</ref>

Beste zientzialari batzuek, [[Lur arraroaren hipotesia]]ren jarraitzaileak gehienak,<ref>{{Erreferentzia|abizena=Ward, Peter D. (Peter Douglas), 1949-|izenburua=Rare earth : why complex life is uncommon in the universe|argitaletxea=Copernicus|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/40996050|isbn=0-387-98701-0|pmc=40996050|sartze-data=2020-05-22}}</ref> ez dute uste nano gorriek bizia mantendu dezaketenik. Zientzialari hauen iritziz izar honen eta antzekoen gune bizigarrian planeta gehienak orbita sinkronoan daude eta horrek [[momentu magnetiko]] erlatiboki ahulean jartzen ditu planetak; atmosferak higadura gogorra jasango du Proxima Centauritik askatutako koroko masa-eiekzioak direla eta.<ref>Khodachenko, Maxim L., Lammer H, Grießmeier J, Leitner M, Selsis F, Eiroa C, Hanslmeier A, Biernat HK (2007). "Coronal Mass Ejection (CME) activity of low mass M stars as an important factor for the habitability of terrestrial exoplanets. I. CME impact on expected magnetospheres of earth-like exoplanets in close-in habitable zones". ''Astrobiology''. '''7''' (1): 167–184. Bibcode:2007AsBio...7..167K. doi:10.1089/ast.2006.0127. <nowiki>PMID 17407406</nowiki>.</ref>

== Etorkizuneko esplorazioa ==
[[Fitxategi:Sol View from AlpCenA1.png|thumb|250x250px|Alpha Centauri sistematik honela ikusten da Eguzkia, Cassiopeia konstelaziotik gertu. [[Celestia]] programa informatikoa baliatu da irudia lortzeko. ]]
Proxima Centauri izarrik hurbilena izateak [[Izarrarteko bidaia|izarrarteko bidai]] baten helmuga aproposa egiten du, eta ez dira gutxi izan hori egitea proposatu duten zientzialariak.<ref>{{Erreferentzia|izena=Paul|abizena=Gilster|izenburua=Centauri dreams : imagining and planning interstellar exploration|argitaletxea=New York : Copernicus Books|data=2004|url=http://archive.org/details/centauridreamsim00gils|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Egun Proxima Centauri Lurrera gerturatzen dabil, 22,2 km/s-ko abiaduran eta hala egiten jarraituko du harik eta hemendik 26.700 urtera urruntzen hasiko den arte. Une hori izango da Lurretik hurbilen egongo den, 3,11 argi-urtera.

Gaur egun erabiltzen diren [[Espazio ontzi|espazio-ontzi]] arruntek, [[erregai nuklear]]rik erabili gabe, Proxima Centauri orbitatzen duen planeta batera iristeko milaka urte beharko lituzkete.<ref>Crawford, I. A. (1990eko iraila). "Interstellar Travel: A Review for Astronomers". ''Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society''. '''31''': 377–400. </ref> Adibidez, [[Voyager 1]] zunda, zeina oraintxe 17 km/s-ko abiadurarekin urruntzen ari den Eguzkitik,<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Eguzki sistematik ihes egiten ari diren zundak|url=https://www.heavens-above.com/SolarEscape.aspx|aldizkaria=www.heavens-above.com|sartze-data=2020-05-22}}</ref> Proximara hemendik 73.775 urtera iritsiko litzateke. Halako abiadura duen edozein espazio-ontzik edo [[Espazio zunda|zundak]] hamarnaka mila urte beharko lituzke Proxima Centaurira iristeko, izar hura momenturik hurbilenean balego ere bai. Hori iritsiko balitz, litekeena baita Proxima Centaurira inoiz ez iristea, izar hura urruntzen hastean espazio-ontziaren abiadura gainditu lezakeelako.<ref name=":12">{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=1988|izenburua=PROJECT LONGSHOT AN UNMANNED PROBE TO ALPHA CENTAUR1|argitaletxea=NASA|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19890007533.pdf}}</ref>

Propultsio nuklearrak egingarriago egin dezake izarrarteko bidaia, hala ere, mende bat beharko luke bertara iristeko eta beste bat itzultzeko, itzuliko balitz. [[Orion Proiektua (propultsio nuklearra)|Orion Proiektua]], [[Dedalo Proiektua]] eta [[Longshot Proiektua]] ibili dira aukera hori ikertzen.<ref name=":12" />

[[Breakthrough Starshot]] proiektuak aldiz Alpha Centaurira XXI. mendearen lehen erdian iritsi nahi du, horretarako mikro-prozesagailuak [[argiaren abiadura]]ren % 20an bidaliz jaurtiz. Hori egiteko Lurretik 100 [[Watt|gigawatt]]-eko [[potentzia]]ko [[laser]]rekin propultsatu nahi ditu mikro-prozesagailuak.<ref>Merali, Zeeya (2016ko maiatzaren 27). "Shooting for a star". ''Science''. '''352''' (6289): 1040–1041. doi:10.1126/science.352.6289.1040. <nowiki>PMID 27230357</nowiki>.</ref> Zunda horiek Proxima Centauritik gertu igaroko lirateke eta izarrari zein planetei [[argazki]]ak aterako lizkieke eta datuak bilduko lituzkete, batez ere planten atmosferari buruzko datu gehiago eskuratzeko. Hala ere, informazio horrek argiaren abiaduran bidaiatuko lukeen arren, 4,22 urte beharko lituzke Lurrera iristeko.<ref>Popkin, Gabriel (2017ko otsailaren 2). "What it would take to reach the stars". ''Nature''. '''542'''(7639): 20–22. Bibcode:2017Natur.542...20P. doi:10.1038/542020a. <nowiki>PMID 28150784</nowiki>.</ref>

Proxima Centauritik ikusita, Eguzkia 0.4 magnitudeko izarra da, [[Cassiopeia (konstelazioa)|Kasiopeia konstelazioan]] dagoena. Lurretik [[Achernar]] izarra ikusten den bezala ikusten da, gutxi gorabehera; hau da, distiratsu.<ref group="oh">Eguzkiaren koordenatuak Proximarenekiko diametralki aurkakoak dira: α= 02<sup>h</sup> 29<sup>m</sup> 42.9487<sup>s</sup>, δ=+62° 40′ 46.141″. Eguzkiaren magnitude absolutua ''M<sub>v</sub>'' 4,83 da, beraz 0.77199-ren ''π'' paralaxia aintzat hartuta, m itxurazko magnitudea ondorengo adierazpenaren emaitza da: <math>4.83 - 5(log(0.77199)+1)= 0.40</math>

Ikus: Tayler, Roger John (1994). ''The Stars: Their Structure and Evolution''. Cambridge University Press. p. 16. ISBN <bdi>978-0-521-45885-6</bdi>.</ref>

== Oharrak ==
{{Erreferentzia zerrenda|taldea=oh}}

== Erreferentziak ==
{{Erreferentzia zerrenda|30em}}

== Ikus, gainera ==

* [[Proxima Centauri b]]
* [[Zerrenda:Gertuen dauden izarrak|Lurretik gertuen dauden izarren zerrenda]]
* [[Izarren sailkapena]]
* [[Alpha Centauri]]

== Kanpo estekak ==
'''Euskaraz'''

* [https://zientziakaiera.eus/2018/01/09/gizakia-izarretara-bidean/ Gizakia izarretara bidean] - Proxima Centaurira edo antzeko izar hurbiletara zundak bidaltzearen bideragarritasunari buruzko artikulua.
* [https://zientzia.eus/artikuluak/proxima-centauri-gure-galaxiatik-gertuen-dagoen-iz/ Proxima Centauri, gure galaxiatik gertuen dagoen izarra] - 2002an argitaratutako artikulua, izarrari buruzko datuak labur ematen dituena.
* [https://aldizkaria.elhuyar.eus/albisteak/lurraren-antzeko-planeta-bat-detektatu-dute-gugand/ Lurraren antzeko planeta bat detektatu dute, gugandik gertueneko izarrean] - Proxima b-ren aurkikuntzari buruzko artikulua.

'''Ingelesez'''

* [http://www.southastrodel.com/PageAlphaCen006.htm The Imperial Star - Alpha Centauri: Part 6] - Irakurlea Alpha Centaurin kokatzen duen irakurgai zientifikoa, hari buruzko datu ugarirekin.

* [http://www.solstation.com/stars/alp-cent3.htm Alpha Centauri 3] - Izar-sistemari buruzko datuak, irudiz hornituak.
* [http://www.wikisky.org/?ra=14.495264&de=-62.67948000000001&zoom=8&show_grid=1&show_constellation_lines=1&show_constellation_boundaries=1&show_const_names=0&show_galaxies=1&show_box=1&box_ra=14.495264&box_de=-62.67948&box_width=50&box_height=50&img_source=DSS2 SkyMap] - Proxima Centauri SkyMap zeru-mapan.
{{Commonskat}}
'''Portugaleraz'''

* [https://web.archive.org/web/20160303190444/http://www.uranometrianova.pro.br/astronomia/AA002/alphacen.htm O Sistema Alpha Centauri] - Izar-sistemari buruzko datuz jositako artikulu zientifikoa.
{{autoritate kontrola}}

[[Kategoria:Izarrak]]
[[Kategoria:Centaurus konstelazioa]]
[[Kategoria:Hipparcos objektuak]]
[[Kategoria:Proxima Centauri]]
[[Kategoria:Alfa Centauri]]
[[Kategoria:Gliese eta GJ objektuak]]
[[Kategoria:M motako sekuentzia nagusiko izarrak]]
[[Kategoria:TIC objektuak]]
[[Kategoria:Ziurtatutako bi planeta dituzten sistema-planetarioak]]
[[Kategoria:Izar ñirñirkariak]]
[[Kategoria:Izar aldakor izendapena duten objektuak]]