Azido palmitiko

Azido palmitikoa formula kimikoa $\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3(\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2){\phantom{A}}_{14}\mathrm{C}\mathrm{O}\mathrm{O}\mathrm{H}$ duen gantz-azido ase bat da. Palma olioak azido palmitiko asko du, hortik gantz azido honen izena. Hamasei karbono ditu (16:0).

Haragian eta esnekietan dagoen gantz azido ugariena da eta landareetan ere aurkitzen da, palma olioaren %44a osatzen du eta oliba olioaren %8-20. Gizakietan gantz ehunaren %21-30 osatzen du.

Historia

Edmond Frémy kimikari frantsesak aurkitu zuen 1840 urtean saponifikaturiko palma oliotan.

Ezaugarriak

Azido palmitikoa azido hexadekanoikoa da, hau da, 16 karbonoko katea du eta erabat asea da. Alkohol beroan eta eterrean disolbatzen diren kristal zuri gisa agertzen da. Ez da uretan disolbatzen, eta sukoia da. 62 °C-an likidotzen da, eta 350 °C-an irakiten du. Molekula anfipatikoa da. Espermazetia edo palma olioa saponifikatuz, edo koipe naturalak hidrolizatuz lortzen da.

Hain erreduziturik dagoenez, katabolismoa burutzen denean 50 mol azido palmitikok 129 ATP mol ematen ditu.

Bestalde mintzeko proteina integralak izango direnei itsasten zaie Golgi aparatuan eta proteina palmitoilatuak bihurtzen dira. Hau ezinbestekoa da zelula mintzean behar duten tokian kokatu daitezen.

Erabilerak

Palmitato metalikoak, xaboiak, olio labaingarriak, gai iragazgaitzak eta janarien gehigarriak ekoizteko erabiltzen da.

Aluminioarekin osatzen duen gatza napalma ekoizteko erabili zen.