Azido etilendiaminotetraazetiko

Txantiloi:Konposatu kimiko infotaula Azido etilendiaminotetraazetikoa konposatua, EDTA akronimoaz ezagutzen den konplexatzaile kimiko bat da. Konposatu hau, konplexatzaile izenak adierazten duen bezala, ioi metalikoekin koordinazio konplexuak eratzeko gai da, hau da, era koordinatu batean emandako lotura sortzen da atomo edo ioi zentral batekin (irudian"M"), konplexua deritzona.

EDTA konplexatzailea, kelatoen taldean sartzen da. Kelatoak, ligandoak protonatuz, konplexuaren ioi/atomo zentralarekin lotzeko gaitasuna duten konplexatzaileak dira. Aipatutako ligandoak, koordinazio zentroari lotzen zaizkion konplexatzailearen besoei deritze. Hauek protonatzean karga negatiboarekin gelditzen baitira eta koordinazio zentroarekin (katioiak gehienetan) lotzen dira, horien arteko erakarpenak direla medio. Elektroi bikote askeei ere ligando deitzen zaie,"lotzeko ahalmena baitaukate .

Ezaugarri orokorrak

Azido-base izaera du (izaera anfoteroa), eta bere forma neutroa azido tetraprotikoa da (H₄Y).

Tetraprotikoa izanik 4pKa balio dagozkio:

$\mathrm{H}{\phantom{A}}_4\mathrm{Y}\stackrel{-\rightharpoonup }{\leftharpoondown -}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3\mathrm{Y}{\phantom{A}}^{-}+\mathrm{H}{\phantom{A}}^{+}$ pKa1=2,0

$\mathrm{H}{\phantom{A}}_3\mathrm{Y}{\phantom{A}}^{-}\stackrel{-\rightharpoonup }{\leftharpoondown -}\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{Y}{\phantom{A}}^{-}+\mathrm{H}{\phantom{A}}^{+}$ pKa2=2,7

pKa3=6,2

pKa4=10,3

Konplexatzeko Y^4- anioi eran egon behar du, beraz parte hartuk duen disoluzioaren pH-aren balioa garrantzitsua da EDTA-k konplexua era dezan. pH>10,3 denean izango du konplexatzeko gaitasun handiena Y^4- eran egongo baita, beraz metal-EDTA erreakzioak pH basikoan gertatuko dira erraz. Osatzen dituen konplexu metalikoen estekiometria 1:1 da, hau da, EDTA bakoitzeko metal bat dago. Horren oreka kimikora heltzeko, bi anodo lotu behar zaizkio hidrogenoaren katodoari, pH bere balio maximora eramateko. Horretarako difusiozko teknikak erabil daitezke, aurkako karga elektrikoekin, azido-base orekarako joera saihesteko.

Aplikazioak

Farmazeutika

Farmazeutikan erabilera garrantzitsuak ditu; izan ere gorputzetik ioiak ateratzeko erabili daiteke. Gainera gure odoleko eta ehun likiedoetako PH-an lan egin dezake.

Ahotik hartu daiteke, baina zuzenean odolera sartzean erantzun hobea lortzen da.

Honela EDTA gorputzera sartzean ioiekin konplexuak eratzen ditu, ondoren pixatik ateratzeko. Gehien bat erabiltzen da hezurretako beruna ateratzeko, bestetik nikela eta kadmioarekin ere lotura sendoak eratzen ditu. Beraz metal pozoiduren tratamendurako egokia da.

Kosmetika

Kosmetikoetan txertatu hainbat bakterioen (adb: pseudomonak) hazkuntza eragozteko

gure gorputzean.

Elikadura

Elikagaien ahalmen kontserbakorra bermatzen du bakterioen hazkuntza inhibituz.

Hainbat entzimen inhibizioa (PPO: polifenoloxidasa)-> ondorioz hainbat konposatuen oxidazioa eragotzi

EDTA-ri sentsiblitatea Pseudomonen ezaugarri nagusia izanik, badaude beste espezie bakteriano batzuk kelanteari oso sentsibleak direnak, esaterako:

• Achromobacter sp.
• Spirillum itersonii
• Alcaligenes faecalis
• Vibrio cholerae
• Azobacter vinelandii
• Vibrio eltor
• Escherichia coli
• Vibrio fetus
• Pseudomonas sp.
• Vibrio succinogenes
• Salmonella sp.

Gainera onddoekin eta legamiekin ere konplexuak eratzeko gaitasuna dute.

Medikuntza

Odolean darion kaltzioa "lapurtutzen" du, beraz ahalmen antikoagulantea dauka kaltzioarekin konplexatuz (kaltzioa koordinazio zentrua izanik).

Bestalde berun eta merkurio bidezko intoxikazioa eliminatzeko balio du, metal hauekin konplexatuz gorputzak errazago kanporatzen ditu.

Ingurugiroa

Naturan isurtzen diren hondakinak garbitzeko erabiltzen da, esaterako uretatik kutsatzaileak (metal astunak) eliminatzeko. Ioi metalikoekin konplexuak eratzeko duen erraztasunari esker uretan disolbatuta dauden eta banatzeko oso zailak diren metalak konplexatu ditzazke, konplexu horiek errazago eliminatu daitezke.

Sintesia

EDTAren sintesia, azido zianhidriko eta etilendiaminaren bitartez, karbonilo taldearen kondentsazioan datza.

Arriskuak

EDTA-ren erabilera bai medikuntzan bai elikaduran arriskutsua izan daiteke dituen efektu sekundarioengatik. Gorputzeko kaltzio kontzentrazioa murriztu dezake honekin konplexuak eratuz; eta honek arritmiak eragin ditzake bihotzeko kaltzioak seinaleak eratzeko balio baitu. Beste efektu batzuk bitaminen absortzio eskasa, alergiak, etb. dira. Gibelean pilatuz gero toxikoa da.

Erreferentziak

https://lamiachemist.files.wordpress.com/2015/07/sc3adntesis-de-edta.png

http://www.webmd.com/vitamins-supplements/ingredientmono-1032-edta.aspx?activeingredientid=1032&