Etil azetato
Etil azetatoa konposatu organikoa da, CH3CO2CH2CH3 formula duena, esterren familiakoa. Azido azetikoaren eta etanolaren esterra da. Likido kolorgea, sukoia eta fruta-usainekoa da. Uretan eta ohiko disolbatzaile organikoetan disolbatzen da. Disolbatzaile polar aprotiko gisa baliatzen da, kafea deskafeinatzeko adibidez[1].
Etil azetatoa ardoaren esterrik arruntena da, azido organiko lurrunkor ohikoenaren (azido azetikoaren) eta hartziduran sortutako etanolaren errreakzioaren produktua delako. Etil azetatoaren aroma biziagoa da ardo gazteenetan, eta ardoaren "fruitutasuna" hautematen laguntzen du. Gehiegizko kontzentrazioak, 120 mg/l baino handiagokoak, ardoaren kalterako da.
Txantiloi:Konposatu kimiko infotaula
Sintesia
Industrian bi molde nagusi daude etil azetatoa sintetizatzeko[2].
Erreakzio honetan azido azetikoa eta etanola esterifikatzen dira katalizatzaile azido bat usatuz. Erreakzioaren etekina handitzeko ura erauzten da erreakzio-ontzitik.
Azetaldehidoak bere buruarekin erreakzioatzen du alkoxido bat katalizatzaile moduan usatuz.
Erabilera
Etil azetatoa oso erabilia da industrian disolbatzaile eta diluitzaile gisa merkea, toxikotasun oso txikikoa eta usain atseginekoa delako[3]. Kafea deskafeinatzeko usatzen da[4].
Laborategian ez da erreakzio-disolbatzaile moduan erabiltzen hidrolizatzeko, transesterifikatzeko eta kondentsatzeko joera duelako. Alabaina, zutabe-kromatografian eta erauzketa-prozesuetan askotan baliatzen da.
Toxikotasuna
Gizakian epe laburrean etil azetato maila altuen eraginpean egoteak begiak, sudurra eta eztarria narritatzea eragiten du lehenik, eta, ondoren, buruko mina, goragalea, gonbitoak, logura eta konortea galtzea. Kontzentrazio altuek nerbio-sistema zentralaren depresioa eta gibelaren eta giltzurrunen kongestioa eragin ditzake. Intoxikazio kronikoak anemia, leukozitosia, hantura eta gantz-endekapena eragiten dituela deskribatu da[1].