Azido hipokloroso

Azido hipoklorosoa (HClO) hipoklorito ioi batez eta hidroi batez osatuta dagoen azido ahula da. Kloroa uretan disolbatzean sortzen da, eta erreakzio horretan bere burua ere partzialki disoziatzen du. Azido hipoklorosoa eta hipoklorito ioia oxidatzaileak dira eta kloro disoluzioen lehen mailako desinfekzio agenteak ere badira. Erabilerari dagokionean, biologian bakterioak suntsitzeko erabili daiteke, elikagai-industrietan janaria prestatzeko gainazalak desinfektatzeko baliatu ohi da eta uraren tratamenduan ere erabilia izan daiteke, besteak beste.

Historia

Azido hipoklorosoa 1834an aurkitu zen, Antoine Jérôme Balard (1802–1876) frantziar kimikariari esker. Kloro gasa zuen ontzi bati merkurio(II) oxidoa eta ura zituen disoluzio esekia gehituz lortu zuen azido hipoklorosoa sortzea. Berak ere jarri zion izen azidoari eta bere konposatuei.

Erabilerak

• Sintesi organikoetan, azido hipoklorosoak alkenoak klorohidrino bihurtzen ditu.
• Biologian, neutrofilo aktiboek azido hipoklorosoa sortzen dute kloruro ioien peroxidazioa burutuz, mieloperoxidasa bitartekari dutela.
• Elikagai-industrian eta ur banaketan azido hipoklorosodun disoluzio ahulak ekoizten dira desinfektatzaile ziur baina ezegonkor bat sortzeko, hala, elikagaiak ekoizten diren gainazalak edo ur hornidurak tratatu ahal izateko.
• Ura tratatzean azido hipoklorosoa desinfektatzaile aktiboa da, hipokloritodun produktuetan. Horregatik, azido hau, besteak beste, igerilekuak desinfektatzeko erabili daiteke.
• Aurrekoaren antzeko prozesua jarraitzen dute itsasontzi eta yateak desinfektatzeko edo bertako hondakinak itsasora kanporatu aurretik arazteko.

Ekoizpena

Kloro urari gehitzen badiogu azido klorhidrikoa eta azido hipoklorosoa lortuko ditugu:

$\mathrm{C}\mathrm{l}{\phantom{A}}_2+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}\stackrel{-\rightharpoonup }{\leftharpoondown -}\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{l}\mathrm{O}+\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{l}$

$\mathrm{C}\mathrm{l}{\phantom{A}}_2+4\mathrm{O}\mathrm{H}{\phantom{A}}^{-}\stackrel{-\rightharpoonup }{\leftharpoondown -}2\mathrm{C}\mathrm{l}\mathrm{O}{\phantom{A}}^{-}+2\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}+2\mathrm{e}{\phantom{A}}^{-}$

$\mathrm{C}\mathrm{l}{\phantom{A}}_2+2\mathrm{e}{\phantom{A}}^{-}\stackrel{-\rightharpoonup }{\leftharpoondown -}2\mathrm{C}\mathrm{l}{\phantom{A}}^{-}$

Azidoak azido hipoklorosozko gatz akuosoetara gehitzen badira (gatz horien adibide sodio hipokloritozko disoluzio zuritzaile komertzial bat), emaitzatzat lortuko den erreakzioa ezkerrera zuzendua egongo da eta kloro gasa ekoitziko da.

Bestalde, azido hipoklorosoa lortzeko beste modu bat dikloro monoxidoa uretan disolbatzea da; baldintza akuoso ohiko edo estandarretan, gaur egun ezinezkoa da azido hipokloroso anhidridoa prestatzea, bera eta beraren anhidridoaren artean dagoen oreka hauskorrarengatik:

$2\mathrm{H}\mathrm{O}\mathrm{C}\mathrm{l}\stackrel{-\rightharpoonup }{\leftharpoondown -}\mathrm{C}\mathrm{l}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$; K (0 °C-tan) = 3.55×10−3 dm³ mol^-1

Argiak edo kobre oxidoa, nikela edo kobaltoa bezalako trantsizio-metalek azido hipoklorosoa eta oxigenoa ematen duen deskonposaketa exotermikoa azkartzen dute:

$2\mathrm{C}\mathrm{l}{\phantom{A}}_2+2\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}⟶4\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{l}+\mathrm{O}{\phantom{A}}_2$

Ikus, gainera

• Azido kloroso
• Azido kloriko
• Azido perkloriko