Alkino
Alkinoak hidrokarburo alifatikoak dira, karbono atomo biren artean gutxienez lotura hirukoitz bat (-C≡C-) dutenak. Bere formula orokorra CnH2n-2 da.[1]
Azetilenoa (C2H2) da alkinorik sinpleena. Horren ondorioz alkinoen multzoari ere azitileno esaten zaie, adibidez, propinoari metilazetileno esaten zaio.
Alkinoak ez dira soiik produktu sintetikoak landare eta onddo askotan aurki daitezke naturan, etsenplurako Ichthyothere, Chrysanthemum, Cicuta eta Oenanthe generoko landareetan[2].
Isomerismoa
Lau edo karbono-atomoa baino gehiago dituzten alkinoek isomeria dagerte, lotura hirukoitza posizio desberdinetan egon daitekeelako edo karbono-atomoak katea nagusiaren ordezkatzaile gisa egon daitezkeelako. Halaber, alkino ez diren beste isomero batzuk ere posible dira.
- C2H2: azetilenoak isomerorik ez
- C3H4: propinoak isomerorik ez
- C4H6: 3 isomero: 1-butinoa, 2-butinoa eta 1,3-butadienoa (CH2=CH-CH=CH2)
- C5H8: 3 isomero: 1-pentInoa, 2-pentinoa, eta 3-metilbutinoa
- C6H10: 7 isomero: 1-hexinoa, 2-hexinoa, 3-hexinoa, 4-metil-1-pentinoa, 4-metil-2-pentinoa, 3-metil-1-pentinoa, 3,3-dimetil-1-butinoa.
Erreakzioak
Alkinoek hainbat erreakzio-mota paira ditzakete[3][4].
Hidrogenazioa
Hidrogenazioa partziala edo osoa izan daiteke erreakzio-baldintzen eta usatutako katalizatzailearen menpe dagoelarik.
Halogenazioa
Alkinoak erraz halogenatzen dira halogenoen edo haluroen bidez.
Hidratazioa
Alkinoak hidratatzean aldehidoak edo zetonak sintetizatzen dira.