Sodio zianuro

Sodio zianuroa azido zianhidrikoaren sodio gatza da, NaCN formula duena. Uretan disolbatzen den solido zuri pozoitsua da. Metalekiko afinitate handia du eta horregatik usatzen da meatzaritzan. Sendotasun apaleko basea da. Azidoz tratatzen denean hidrogeno zianuroa isurtzen da.

$\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{C}\mathrm{N}+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{S}\mathrm{O}{\phantom{A}}_4⟶\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{N}+\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{H}\mathrm{S}\mathrm{O}{\phantom{A}}_4$

Ekoizpena eta ezaugarri kimikoak

Sodio zianuroa hidrogeno zianuroa sodio hidroxidoz tratatuz sintetizatzen da.

$\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{N}+\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{O}\mathrm{H}⟶\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{C}\mathrm{N}+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$

Sodio zianuroaren egitura eta sodio kloruroarena antzekoak dira. Bietako anioiek eta katioiek 6ko koordinazio-indizea dute. Potasio zianuroak ere egitura hori hartzen du.

Sodio zianuroa erraz hidrolizatzen da. Nahikoa da hezetasun apur bat egotea zianuro solidoak hidrogeno zianuro apurka isurtzen hasteko, zeinak arbendol garratzen usain tipikoa duen.

Azido sendoekin azkar erreakzionatzen du hidrogeno zianuroa sortuaz zeina oso toxikoa den. Halaber, sozio zianuroa arnasketaren inhibitzaile ahaltsua da. Oxigenoa odolean sartzea eragozten du eta nahikoa da 200-300 mg-ko dosia irenstea heriotza eragiteko.

Erabilera

Gorago esan bezala meatzaritzan du sodio zianuroak erabilerarik handiena. Urrea eta beste metal preziatuak meatik erauzteko baliatzen da. Urre(I) katioiak afinitate handia du zianuro anioiarekiko eta horrek eragiten du urre metalikoa oxigenoaren presentzia oxidatzea eta disolbatzea, urre eta sodio zianuroa eratzen delarik:

$4\mathrm{A}\mathrm{u}+8\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{C}\mathrm{N}+\mathrm{O}{\phantom{A}}_2+2\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}⟶4\mathrm{N}\mathrm{a}[\mathrm{A}\mathrm{u}(\mathrm{C}\mathrm{N}){\phantom{A}}_2]+4\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{O}\mathrm{H}$

Sintesi organikoan era sozio zianuroak erabilera adierazgarri adu oso nukleozale sendoa delako. Esaterako nitriloak sintetizatzeko usatzen da, botika askoren osagarrietako bat direnak. Adibide bat izan daiteke bentzil zianuroaren sintesia.

Arrantzarako ere erabili izan da sodio zianuroa itsaso tropikaletan leherkari bidezko arrantzaren ordezko moduan.

Historial zehar etsaiak hiltzeko edo norbere buruaz beste egiteko sarri erabili izan da sodio zianuroa.