TRAPPIST-1

Txantiloi:Starbox begin Txantiloi:Starbox image Txantiloi:Starbox observe Txantiloi:Starbox character Txantiloi:Starbox astrometry Txantiloi:Starbox detail Txantiloi:Starbox catalog Txantiloi:Starbox reference Txantiloi:Starbox end TRAPPIST-1 edo 2MASS J23062928-0502285 izar nano ultrahotz bat da, Aquarius konstelazioan kokatua, guregandik 39 argi urtera (12 parsec).

Liégeko Unibertsitateko astronomo talde batek, Michaël Gillonek zuzenduta, Transiting Planets and Planetesimals Small Telescope (TRAPPIST) teleskopioa erabili zuen, La Silla behatokian, Atacamako basamortuan (Txile) TRAPPIST-1 behatu eta haren inguruan egon zitezkeen planetak bilatzeko. Transitozko fotometria erabilita, Lurraren tamaina zuten hiru planeta aurkitu zituzten izar nanoaren inguruan. Barruko biek errotazio sinkronoa dute, eta kanpokoa sistemaren eremu bizigarrian edo doi-doi hortik kanpo dago. Taldeak bere ikerketa 2015eko irailetik abendura bitarte egin zuen, eta 2016ko maiatzeko Nature aldizkarian argitaratu zuten aurkikuntza.

2017ko otsailaren 22n astronomoek adierazi zuten beste lau planeta aurkitu zituztela, NASAren baliabideak erabilita. Horrek izarraren inguruan biratzen ari diren planeten kopurua zazpira igo zuen; horietako hiru, eremu bizigarrian. Baliteke, ordea, Lurraren antzeko tamaina duten zazpi planetak eremu bizigarrian egotea.

Izendapena

Planeten izendapena aurkikuntza ordenaren araberakoa da. b izena ematen zaio edozein izarren inguruan aurkitzen den lehen planetari, c bigarrenari, eta hortik aurrera alfabetoaren hurrenkeran dagokion letra jartzen da. TRAPPIST-1en kasuan hiru aurkitu ziren lehenengo, b, c, eta d izena eman zitzaien, periodo orbital txikienerantz, eta etik hra bigarren aurkikuntza sailan. TRAPPIST-1 izena TRAPPIST teleskopioak planetekin katalogatutako lehen izarra delako ematen zaio.

Izarraren ezaugarriak

TRAPPIST-1 izar nano ultrahotz bat da, gutxi gorabehera Eguzkiaren masaren %8 eta diametroaren %11 duena. 2550 K tenperatu du eta gutxienez 500 milioi urte. Konparazioan Eguzkiak 4.600 milioi urte ditu eta 5778 K da bere tenperatura. Bere masa dela eta izar mota honek 4-5 bilioi urte artean bizi daitezke. TRAPPIST-1 izango da, beraz, Unibertsoa gaur egun baino askoz zaharragoa denean eta izarrak egiteko gas guztia erabili denean, sekuentzia nagusian bizirik geratzen den izar bakarrenetariko bat. Izarra metaletan aberatsa da, 0,04ko Fe/H ratioarekin, gure Eguzkiaren %109. Hau bereziki arraroa da, izan ere nano marroi eta hidrogeno-fusioa egiten duten izarren beheko masa-eremuan dauden izarretan Eguzkiak baino metal gutxiago egon beharko lirateke. Bere luminositatea (L_☉) % 0,04 da, Eguzkiarekin alderatuta.

Planeta sistema

TRAPPIST-1en planeta sistemaren kontzepzio artistikoa, ditugun diametro, masa eta distantzien datuetan oinarrituta

TRAPPIST-1eko zazpi planetan euren izarretik gertuago daude Lurra Eguzkitik dagoena baino. Planetarik gertuenaren urteak 1,5 Lurreko egun irauten ditu, eta seigarren planetaren urteak 12,3 egun irauten ditu. Zazpigarren planetaren urtea ez da hain ziurra, Txantiloi:Val egunekoa izan daiteke. Errotazio sinkronoa duten planetek tenperatura diferentzia oso handiak izango dituzte euren argitutako hemisferioaren eta iluneko hemisferioaren artean. Horrek haize bolada oso handiak sortuko lituzke, eta bizitzeko lekurik onenak ilunabar edo egunsentian beti dauden eremuak izango lirateke. Izar nano gorriek distira indartsuak dituzte, eta ziurenik gertuen dauden planeten atmosfera guztia ezabatuta egongo da

2017ko otsialan NASAk e, f eta g planeten berri eman zuen, guztiak izarraren eremu bizigarrian.

Galeria

Hemen agertzen diren irudiak artistek egindako errepresentazioak dira:

• 
  Planetak, TRAPPIST-1 sistemako izar nano gorriaren aurretik pasatzen.
• 
  Eguzkia eta TRAPPIST-1, eskalan. Izarra Eguzkiaren % 11 da diametroan, eta askoz gorriagoa.
• 
  TRAPPIST-1en inguruan hiru planeta orbitatzen.
• 
  TRAPPIST-1c planetaren errepresentazioa.
• 
  Hiru planetetatik gertuko orbita baten errepresentazioa.
• 
  Alderaketa, gure Eguzki Sistemarekin. Zazpi planetak Merkurioren orbitan sar daitezke.

Kanpo estekak

• Bideoa: NASAk 7 planeta aurkitu ditu TRAPPIST 1en inguruan
• TRAPPIST-1, planeta-sistemaren webgunea
• Bideoa: ESOcast 83