Baldintza estandar

testwikitik
Nabigaziora joan Bilaketara joan

Txantiloi:Argitzeko

Ezkerraldean, Kelvinetan eta Celsius gradutan tenperatura neurtzen duen termometro bat. Eskuinaldean, Sopot hirian, Polonian, kalean dagoen barometro bat, presioa neurtzeko.

Presio- eta tenperatura-baldintza estandarrak laborategian egiten diren neurketa esperimentaletarako presio atmosferikoaren eta tenperaturaren baldintza normalizatuak dira. Neurtutako datu-multzo desberdinen arteko konparaketak egitea ahalbidetzen dute. Hala ere, ez dago adostasunik estandar gisa ezarritako balioei buruz. Izan ere, erakunde bakoitzak bere izendapena eta baldintza normalizatuak ezartzen ditu.

Gehien erabiltzen diren baldintza estandarrak Kimika Puru eta Aplikatuko Nazioarteko Batasuna (IUPAC, ingeleseko siglengatik: International Union of Pure and Applied Chemistry) eta Estandar eta Teknologiaren Institutu Nazionalarenak (NIST, ingeleseko siglengatik: National Institute of Standards and Technology) dira.

Kimikan, IUPACek bere Urrezko Liburuan (Terminologia Kimikoko Laburbilduma, 1987, ISBN 0-63201-765-1) honako baldintza estandarrak ezarri zituen: [1]

Termodinamikan, NISTak baldintza hauek ezartzen ditu:

  • Tenperatura: 293,15 K ; 20 °C edo 68 ºF.
  • Presioa: 1 atm ; 98.066,5 Pa ; 0,980665 bar edo 760 mmHg.

Oharra: Kontuan izan Nazioarteko Unitate Sistemako unitateak Kelvina eta pascala direla tenperatura eta presiorako, hurrenez hurren.

Argitalpen tekniko askok (liburuek, aldizkariek, tresneria eta makineriaren iragarkiek) ez dituzte zehazten baldintza estandarren balioak. Gainera, kasu batzuetan, baldintza estandarrak "baldintza normal" termino zaharkituarekin ordezkatzen dira. Arduragabekeria horrek nahasmena eta akatsak sor ditzake. Beraz, jardunbide egokia beti tenperaturaren eta presioaren erreferentzia-baldintzak zehaztea da. Hala ere, adierazten ez badira, giroaren baldintza batzuk suposatzen dira: 1 atm-ko presioa eta 273 K (0 °C).

Erabilera historian zehar

Erreferentziako baldintza normalizatuak urteetan zehar aldatuz joan dira.

1918. urtea baino lehen, zientzialari askok tenperatura eta presioaren erreferentziazko baldintza estandarrak zehaztu zituzten gasen bolumenak adierazteko: 15 ºC  (288,15 K; 59 °F) eta 101,325 kPa (1 atm ; 760 Torr).

Urte horietan,  Estatu Batuetako Unitate tradizionalak erabiltzen zituzten profesionalek; oro har, 60 °F  (15,56°C; 288,71 K) eta 14,696 psi (1 atm) hartzen zituzten baldintza estandartzat. Izan ere, balio hauek petrolio- eta gas-industriek ia mundu osoan erabiltzen zituzten.

IUPACen sorrera

IUPAC Ginebran, 1919an, sortu zen. IUPACen hasierako helburuak hauek izan ziren:

  • Kimika inorganikoa eta organikoaren nomenklatura sortzea.
  • Masa atomikoen estandarizazioa finkatzea.
  • Konstante fisikoen estandarizazioa zehaztea.
  • Materiaren propietateen berrikuspena egitea.
  • Lanak berrikusteko batzorde bat sortzea.
  • Argitalpen formatuen estandarizazioa egitea.
  • Lanetan erredundantzia saihestea.

IUPACek kimikan erabilgarriagoak ziren baldintza estandarrak ezarri zituen:

  • Tenperatura:            273,15K  (0 °C; 32 ºF)
  • Presioa:                 1 atm (98.066,5 Pa; 760 mmHg)

1982an, IUPACek baldintza estandarrak aldatu zituen: 0 ºC eta 101,325 kPa (1 atm)-ren ordez, 0 °C eta 100 kPa (1 bar) ezarriz.

Laborategiko baldintza estandarrak

Baldintza estandarrak [2] edo presio- eta tenperatura-baldintza estandarrak presioaren eta tenperaturaren balio estandarizatuak dira. Hauen balioak IUPACen arabera:

  • Tenperatura:            273,15 K (0 °C)
  • Presioa:             100 kPa edo (0,986 atm=1bar)

Baldintza normalak [2] ingurugiroan egoera normal batean dauden baldintzak dira. Baldintza normalen balioak IUPACen arabera:

  • Tenperatura:            298,15 K (25 °C)
  • Presioa:                 100 kPa edo (0,986 atm=1 bar)

Hala ere, laborategiko tenperatura eta presio estandarrak geografiari lotuta daude ezinbestean. Izan ere, munduko toki guztiak desberdinak dira klimari, altitudeari eta lantokiko berokuntza edo hozte sistemaren erabilerari dagokienez. Hori dela eta, erakunde arauemaile bakoitzak saiakuntzen balio estandar espezializatuak ditu. Kimikan, esate baterako, ohikoa da 100 kPa-en ordez 1 atm erabiltzea.

Hona hemen erakunde arauemaileek erabiltzen dituzten baldintza estandarren balioak, taula batean sailkatuta:

Gaur egun erabiltzen diren baldintza estandarrak
Tenperatura Presioa Hezetasuna Erakundea
°C °F kPa mmHg psi inHg %
 
Txantiloi:Convert 100 750,06 14,5038 29,530 IUPAC 1982tik[1]
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 NIST,[3] ISO 10780,[4] IUPAC 1982ra arte.[1]
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 0 ICAOko ISA,[5] ISO 13443,[5] EEA,[5] EGIA[6]
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 EPA,[7] NIST.[8][9][10]
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 20-80 American Association of Physicists in Medicine[11]
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 SATP,[12] EPA[13]
Txantiloi:Convert 100 750,06 14,5038 29,530 0 CAGI[14]
Txantiloi:Convert 100 750,06 14,5038 29,530 SPE[15]
Txantiloi:Convert 101,3 760,0 14,69 29,9 50 ISO 5011[16]
Txantiloi:Convert 101,33 760,0 14,696 29,92 0 GOST 2939-63
Txantiloi:Convert 101,33 760,0 14,696 29,92 SPE,[17] AEBko OSHA,[18] SCAQMD[19]
Txantiloi:Convert 101,6 762 14,73 30 EGIA (Sistema Inperialaren Definizioa)[20]
Txantiloi:Convert 101,35 760,21 14,7 29,93 DOT (SCF)[21]
Txantiloi:Convert 99,99 750 14,503 29,53 78 U.S. Army Standard Metro[22]
Txantiloi:Convert 101,33 760,0 14,696 29,92 60 ISO 2314, [23]ISO 3977-2, [24]ASHRAE Fundamentals Handbook[25]
Txantiloi:Convert 101,3 760,0 14,69 29,9 0 AMCA
Txantiloi:Convert 101,3 760,0 14,69 29,9 FAA[26]
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 EN 14511-1:2013
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 0 ISO 2533:1975[27] ISO 13443:2005,[28] ISO 7504:2015[29]
Txantiloi:Convert 101,325 760 14,6959 29,921 0 DIN 1343:1990

Laburdurakː

  • EGIA: Electricity and Gas Inspection Act (Kanadakoa)
  • SATP: Standard Ambient Temperature and Pressure
  • SCF: Standard Cubic Foot

Gas baten bolumen molarra

Txantiloi:SakontzekoGas baten bolumen molarra[30] adieraztean, oso garrantzitsua da tenperaturari eta presioari aplikatu beharreko erreferentzia-baldintzak adieraztea. Alegia, gas baten bolumen molarra tenperaturaren eta presioaren baldintza estandarrak ez zehazteak ez du zentzurik, eta nahasmena eragin dezake.

Gas idealen legea erabiliz, gas baten bolumen molarra hainbat erreferentzia-baldintza estandarretan kalkula daiteke.

PV=nRT

Adibidez:

  • Vm = 8.3145 × 273.15 / 101.325 = 22.414 dm3/mol 0 °C eta 101.325 kPa
  • Vm = 8.3145 × 273.15 / 100.000 = 22.711 dm3/mol 0 °C eta 100 kPa
  • Vm = 8.3145 × 288.15 / 101.325 = 23.645 dm3/mol 15 °C eta 101.325 kPa
  • Vm = 8.3145 × 298.15 / 101.325 = 24.466 dm3/mol 25 °C eta 101.325 kPa
  • Vm = 8.3145 × 298.15 / 100.000 = 24.790 dm3/mol 25 °C eta 100 kPa

Literatura teknikoa nahasia izan daiteke, zenbait kasutan ez delako azaltzen R, gas idealen konstantea, edo Rs, gasen konstante espezifikoa, erabiltzen ari den. Bi konstanteen arteko erlazioa Rs = R / m da, non m gasaren masa molekularra den.

Ikus, gainera

Erreferentziak

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Txantiloi:Erreferentzia
  2. ↑ 2,0 2,1 Txantiloi:Erreferentzia
  3. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  4. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Txantiloi:Cite book
  6. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  7. ↑ "Standards of Performance for New Sources", 40 CFR—Protection of the Environment, Chapter I, Part 60, Section 60.2, 1990.
  8. ↑ Txantiloi:Cite journal
  9. ↑ (Also called NTP, Normal Temperature and Pressure.)
  10. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  11. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  12. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  13. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  14. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  15. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  16. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  17. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  18. ↑ "Storage and Handling of Liquefied Petroleum Gases" and "Storage and Handling of Anhydrous Ammonia", 29 CFR—Labor, Chapter XVII—Occupational Safety and Health Administration, Part 1910, Sect. 1910.110 and 1910.111, 1993  Storage/Handling of LPG.
  19. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  20. ↑ "Electricity and Gas Inspection Act", SOR/86-131 (defines a set of standard conditions for Imperial units and a different set for metric units)  Canadian Laws.
  21. ↑ https://www.spe.org/authors/docs/metric_standard.pdf
  22. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  23. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  24. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  25. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  26. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  27. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  28. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  29. ↑ Txantiloi:Erreferentzia
  30. ↑ Txantiloi:Erreferentzia

Kanpo estekak

Txantiloi:Autoritate kontrola

"https://eu.wiki.beta.math.wmflabs.org/w/index.php?title=Baldintza_estandar&oldid=883"(e)tik jasota