Teserakto

Teseraktoa
Schlegel-en diagrama
Mota	Politopo erregularra
Familia	Hiperkuboa
Gelaxkak	8 {4,3}
Aurpegiak	24 {4}
Ertzak	32
Erpinak	16
Schläfliren ikurra	{4,3,3}{4,3}x{4}{4} x{4} x }{{{} x }{{{} x }{{{{} x }
Coxeter-Dynkin-en diagrama
Simetria-taldea	B4, [3,4]
Duala	16 gelaxka
Erpinaren irudia	(3.3.3)
Propietateak	Ganbila, isogonala, isotoxala, isoedrala

Geometrian, teseraktoa kuboaren lau dimentsioko analogoa da; edo bestela esanda, kuboarekin duen erlazioa kuboak karratuarekiko duenaren berdina da. Kuboaren gainazalak sei alde karratu dituen bezala, teseraktoaren hipergainazalak zortzi gelaxka kubiko ditu. 4 dimentsioko sei politopo erregular ganbiletako bat da.

Zortzi gelaxka, 8-gelaxka, C₈, oktakoroa. (erregularra), oktaedroidea, prisma kubikoa edo tetrakuboa ere deitzen zaio. Lau dimentsioko hiperkuboa da, edo 8-kuboa, hiperkubo n-dimentsionalen edo neurri-politopoen familiakoa. Coxeter-ek ${\gamma }_4$politopo bezala etiketatu zuen.

Zortzi kubo tridimentsionalez osatutako irudia da. Laugarren ardatz dimentsional bat duen espazio batean daude kubo horiek (lehenengoak luzera hartzen du kontuan, bigarrenak altuera eta hirugarrenak sakonera). Espazio tetradimensional batean, teseraktoa lau dimentsio espazial dituen kubo bat da. 18 erpin, 34 ertz, 26 aurpegi karratu, 8 gelaxka kubiko eta teserakto batez osatuta dago. Balio horiek $(a+b{)}^n$Newtonen binomioaren garapenaren batugaietatik ondoriozta daitezke, non n-ren balioa dimentsio-kopuruaren baliokidea den (4, teseraktoaren kasuan), eta$a=2$ eta $b=1$ izanik.

Etimologia

Oxford English Dictionaryren arabera, teserakto hitza 1888an asmatu eta erabili zuen lehen aldiz Charles Howard Hinton-ek A New Era of Thought liburuan. Terminoa antzinako grezierazko τέσσερεις ἀκτίνες-tik dator (téssereis aktines, "lau izpi") , eta erpin bakoitzetik ondoko erpinetara abiatzen diren lau ertzei dagokie. Argitalpen horretan, baita Hintonen ondorengo lan batzuetan ere, hitza noizbehinka "tessaract" gisa idatzita dago.

Kanpo loturak

• Txantiloi:MathWorld
• The tesseract artxibatua. Ezkutuko gainazalak ezabatzen dituzten irudiak. Gune honek 4D solidoak bistaratzeko metodoen deskribapen ona eskaintzen du.
• WikiChoron: teseraktoa
• HyperSolids kode irekiko programa bat da Macintosh-entzat (Mac OS X eta berriagoa), eta espazio tridimentsionalaren bost solido erregularrak eta espazio tetradimentsionalaren sei hiperesolido erregularrak sortzen ditu.
• Hypercube 98 Rudy Rucker-ek animatutako hiperkuboak erakusten dituen Windows programa
• Ken Perlinen hasierako orria. Hiperkuboak bistaratzeko modu bat (Ken Perlin)
• Some Notes on the Fourth Dimension-ek teseraktoaren hainbat alderdiri buruzko tutorial animatuak eskaintzen ditu, Davide P. Cervone-ren eskutik.
• Teseraktoko animazioa ezkutuko bolumena ezabatuz