Konposatu organosiliziko

Konposatu organosilizikoak karbono-silizio lotura duten konposatu organometalikoak dira. Konposatu organosilizikoek maiz pareko konposatu organikoen antzeko ezaugarriak dituzte kolorgeak, sukoiak, hidrofobikoak eta airean egonkorrak direlako.

Konposatu organosiliziko gehinetan silizio-atomoak lau balentzia du eta geometria molekular tetrahedrikoa du. Bestetik karbono-silizioa loturak karbono-karbono loturak baino luzeagoak eta ahulagoak dira.

Konposatu organosilizikoak erabilera ugari dituzte egunerokotasuna adhesibo, zigilatzaile edo masilla gisa.

Izaki bizidunak osatzen dituzten elementu biologikoetan karbono-silizio loturak ez dira esistitzen, nahiz eta entzimak baliatuz txerta daitezkeen horiek mikroorganismoengan.

Silizio karburoa konposatu ez-organikoa da.

Prestakuntza

Lehen konposatu organosilizikoa Charles Friedel-ek eta James Crafts-ek prestatu zuten 1863an silizio tetrakloruroa (SiCl₄ ) dietilzinkarekin [Zn(C₂H₅)₂] erreakzionarazi zutenean tetraetilsilanoa [Si(CH₂CH₃)₄] lortuaz.

Konposatu organosiliziko asko (CH₃)_4-xSiCl_x konposizioa duten kloruroak dira. Konposatu hauek prestatzen dira klorometanoa silizio-kobrea aleazio batekin erreakzionarazten. Prozezuari Müller-Rochow sintesi deritzo. Horietan guztietan inportanteena dimetildiklorosilanoa da.

$2\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3\mathrm{C}\mathrm{l}+\mathrm{S}\mathrm{i}⟶\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{C}\mathrm{l}{\phantom{A}}_2(\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3){\phantom{A}}_2\cdot$

Hidrosililazioa sintesirako beste modu bat da karbono-silizio lotura eratzeko. Adizio-erreakzio baten bidez, Si-H lotura duten konposatuek alkeno, alkino, imina, zetona eta aldehidoekin erreakzionatzen duten katalizatzaile metaliko baten aurrean, platinoa normalean.

Konposatu organosilizikoen motak

Konposatu organikoen maneran konposatu organosilizikoek ere talde funtzionalak dituzte.

Silanolak, siloxidoak eta siloxanoak

Hauek alkoholen, alkoxidoen eta eterren parekoak dira.

Silanolek R₃SiOH egitura dute.

$\mathrm{R}{\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{C}\mathrm{l}+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}⟶\mathrm{R}{\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{O}\mathrm{H}+\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{l}$

Siloxidoak, silanol desprotonatuak dira.

$\mathrm{R}{\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{O}\mathrm{H}+\mathrm{N}\mathrm{a}\mathrm{O}\mathrm{H}⟶\mathrm{R}{\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{O}\mathrm{N}\mathrm{a}+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$

Siloxanoak, silanolen deshidratatioz eratzen dira.

$2\mathrm{R}{\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{O}\mathrm{H}⟶(\mathrm{R}{\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}){\phantom{A}}_2\mathrm{O}+\mathrm{H}{\phantom{A}}_2\mathrm{O}$

Sililo-eterrak

Sililo-eterrek Si–O–C lotura dute eta alkoholak sililo-kloruro batekin erreakzioaraziz prestatzen dira.

$(\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3){\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{C}\mathrm{l}+\mathrm{R}\mathrm{O}\mathrm{H}⟶(\mathrm{C}\mathrm{H}{\phantom{A}}_3){\phantom{A}}_3\mathrm{S}\mathrm{i}\mathrm{O}\mathrm{R}+\mathrm{H}\mathrm{C}\mathrm{l}$

Silola

Sililo-haluroak

Sililo-kloruroak dira inportanteenak silikonak ekoizteko baliatzen direlako. Horien artean dimetildiklorosilanoa [SiCl₂(CH₃)₂], metiltriklorosilanoa (SiCl₃CH₃), trimetilsilil kloruroa [(CH₃)₃SiCl eta diklorometilfenilsilanoa (C₆H₅SiCl₂CH₃) dira aipagarrienak.

Deribatu asegabeak

Konposatu organosilizikoetan lotura bikoitzen sorrera oso mugatua da, konposatu organikoetan ez bezala. Laborategiko bitxitasuna izaterik ez dira pasatzen Si=C loturak. Si=Si loturak, disilenoak, ohiokoxeagoak dira. Deribatu asegabeen artean disilinoak aipa daitezke. Egileen arabera Si≡C edo Si≡Si lotura dituzten konposatuei esaten zaie. Si≡C lotura hirukoitza dutenen, artean lehena 2010 arte ez zen detektatu.

Silolak

Silolek ziklopentadienoaren antzeko egitura dute, elektroluminiszenteak dira eta propietate elektroniko egokiak dituzte elektroi-garraiatzaileak direlako. Metalol izeneko konposatu-familia baten kideak dira.